وزارت امور اقتصادی و دارایی ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ وزارت کشور ـ وزارت دادگستری
سازمان برنامه و بودجه کشور ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ـ سازمان اوقاف و امور خیریه
هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰۴/۱/۳۱ به پیشنهاد شماره ۲۰۹۳۷۵/۸۰ مورخ ۱۴۰۳/۱۱/۲۰ وزارت امور اقتصادی و دارایی (با همکاری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران) و تأیید شورای ملی تأمین مالی و به استناد جزء (۴ـ ۵ ـ ۳) بند (ب) ماده (۲)، ماده (۵) و بند (ب) ماده (۴۶) قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت ها مصوب ۱۴۰۲، آیین نامه اجرایی نحوه استفاده از پایگاه داده اعتباری و گزارش های شرکت های اعتبارسنجی را به شرح زیر تصویب کرد:
آیین نامه اجرایی ماده (۵) قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت ها (موضوع نحوه استفاده از پایگاه داده اعتباری و گزارش های شرکت های اعتبارسنجی)
ماده۱ـ در این آیین نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح زیر به کار می روند:
۱ـ قانون: قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت ها مصوب ۱۴۰۲.
۲ـ قانون بانک مرکزی: قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۲.
۳ـ شورا: شورای ملی تأمین مالی موضوع بند (الف) ماده (۲) قانون.
۴ـ بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
۵ ـ مرکز: مرکز تسهیل تأمین مالی تولید وزارت امور اقتصادی و دارایی.
۶ ـ کارگروه: کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی موضوع ماده (۳) قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب ۱۴۰۲.
۷ـ پایگاه داده اعتباری: پایگاه داده اعتباری کشور موضوع تبصره (۴) بند (ب) ماده (۲) قانون.
۸ ـ امتیاز اعتباری: شاخصی کمی مبتنی بر داده ها و الگو( مدل)های معیّن که بیانگر احتمال عدم بازپرداخت به موقع (نکول) یا تعیین مخاطره (ریسک) اعتباری اشخاص است.
۹ـ اطلاعات مکمل: اطلاعات موضوع بند (۹) ماده (۱) آیین نامه نحوه تأسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جزء (۱ـ ۵ ـ ۳) بند (ب) ماده (۲) قانون موضوع تصویب نامه شماره ۱۶۸۹۰۹/ت۶۳۳۷۹هـ مورخ ۱۴۰۳/۱۱/۳.
۱۰ـ شرکت اعتبارسنجی نوع یک: شرکت موضوع بند (۱۵) ماده (۱) آیین نامه
نحوه تأسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جزء (۱ـ ۵ ـ۳) بند (ب) ماده (۲) قانون.
۱۱ـ شرکت اعتبارسنجی نوع دو: موضوع بند (۱۶) ماده (۱) آیین نامه تأسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جزء (۱ـ ۵ ـ ۳) بند (ب) ماده (۲) قانون.
۱۲ـ اعتبار: هر نوع پرداخت یا تعهد به پرداخت وجوه توسط مؤسسـه اعتبـاری در قالـب اعطای تسهیلات، ایجاد تعهدات و سایر موارد، به مشـتری در قبـال تعهـد وی بـه بازپرداخت وجوه مذکور.
۱۳ـ گزارش اعتباری: گزارشی که توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع یک صادر شده و مشتمل بر سوابق اعتباری و امتیاز اعتباری است.
۱۴ـ رتبه اعتباری: شاخصی که توسط مؤسسات رتبه بنـدی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار با اسـتفاده از اطلاعات کمّی و کیفی و بر اساس یک روش مشخص، به منظـور تعیـین احتمال عدم ایفای به موقع تعهدات اشخاص حقوقی محاسبه می شود.
۱۵ـ مشتری: اشخاص حقیقی یا حقوقی که درخواست خود نظیر دریافت گزارش های اعتباری مرتبط با خود را به شرکت اعتبارسنجی ارائه می کنند.
۱۶ـ تأمین کنندگان اطلاعات: مراجع تأمین کننده داده های مورد نیاز پایگاه داده اعتباری شامل مراجع مذکور در تبصره (۴) بند (ب) ماده (۲) قانون و سایر مراجع به تشخیص شورا طبق جزء (۱ـ۳) بند (ب) ماده (۲) قانون.
۱۷ـ مرکز مدیریت راهبردی افتا: مرکز مدیریت راهبردی امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات ریاست جمهوری.
ماده۲ـ تأمین کنندگان داده های زیر مکلفند به استناد جزء (۱ـ۳) بند (ب) ماده (۲) قانون و با رعایت قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب ۱۴۰۱، داده های زیر را با تأیید کارگروه و در بازه زمانی مورد نیاز پایگاه داده اعتباری، مطابق زمان بندی مصوب شورا در اختیار پایگاه داده اعتباری قرار دهند:
۱ـ سازمان ثبت احوال کشور: مشخصات هویتی، وضعیت تأهل و تعداد اعضای خانوار.
۲ـ سازمان ثبت اسناد و املاک کشور: داده هایدارایی های منقول و غیرمنقول اشخاص حقیقی و حقوقی، مشخصات ثبتی اشخاص حقوقی و اطلاعات محل اقامت اصلی اشخاص حقوقی به همراه سوابق تغییرات.
۳ـ قوه قضاییه: داده های محجورین، محکومیت های مالی و کیفری، وضعیت ورشکستگی و اعسار اشخاص به همراه سوابق آن.
۴ـ وزارت دادگستری: داده های مرتبط با تخلفات موضوع قانون تعزیرات حکومتی به همراه سوابق آن.
۵ ـ سازمان امور مالیاتی کشور: داده های سوابق پرداخت مالیات توسط مودیان، بدهکاران مالیاتی و اشخاص حقیقی و حقوقی که فرار مالیاتی آنها محرز شده است.
۶ ـ بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران: بدهکاران بیمه ای، ادعاهای خسارت اشخاص و خسارت های پرداخت شده به اشخاص.
۷ـ گمرک جمهوری اسلامی ایران: داده های سوابق پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و اطلاعات بدهکاران و متخلفان گمرکی.
۸ ـ سازمان تأمین اجتماعی: داده های سوابق پرداخت حق بیمه تأمین اجتماعی و بدهی قطعی بیمه ای اشخاص موضوع قانون تأمین اجتماعی.
۹ـ فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران: سوابق نمره منفی گواهینامه ها، مبلغ جرائم راهنمایی و رانندگی و بدهی های مربوطه اشخاص به همراه سوابق پرداخت آن.
۱۰ـ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی: داده های مشاغل، وضعیت اشتغال و تغییرات شغل اشخاص.
۱۱ـ مرکز اطلاعات مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی: داده های فهرست سیاه و خاکستری موضوع ماده (۱) دستورالعمل اجرایی شناسایی و پیشگیری از تشکیل و فعالیت شرکت های صوری مصوب ۱۴۰۳/۴/۲۴ ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی و مشخصات اشخاص دارای سابقه پولشویی و یا تأمین مالی تروریسم.
۱۲ـ سامانه املاک و اسکان کشور: داده های مندرج در این سامانه نظیر کد (شماره)پستی، مساحت (متراژ)، طبقه و واحد، سال ساخت، میزان مالکیت و تاریخ شروع مالکیت.
۱۳ـ شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران: شماره (کد)پستی.
۱۴ـ سازمان بورس و اوراق بهادار: داده های اوراق بهادار در مالکیت اشخاص حقیقی و حقوقی.
۱۵ـ سازمان اوقاف و امور خیریه: داده های مربوط به موقوفات اشخاص حقیقی و حقوقی.
تبصره۱ـ در صورت نیاز به به روزرسانی داده های مورد نیاز پایگاه داده اعتباری، شورا مجاز است با پیشنهاد هر یک از اعضای شورا و پس از تصویب کارگروه، سایر اطلاعات مورد نیاز از تأمین کنندگان فوق و سایر تأمین کنندگان را دریافت نماید.
تبصره۲ـ داده های مربوط به قبوض و نظایر آن در زمره اطلاعات مکمل به حساب آمده و مشمول ذخیره و نگهداری در پایگاه داده اعتباری نخواهد بود. شرکت های اعتبارسنجی نوع دو در صورت نیاز می توانند با هماهنگی مرکز و پس از تأیید کارگروه، به این اطلاعات دسترسی پیدا کنند.
تبصره۳ـ دستگاه های موضوع این ماده موظفند جهت رسیدگی به اعتراضات و شکایات صورت گرفته در خصوص داده های اعلامی آنها، سازوکار مناسب پاسخگویی را فراهم نموده و مطابق با آیین نامه موضوع جزء (۵ ـ ۵ ـ ۳) بند (ب) ماده (۲) قانون اقدام کنند.
ماده۳ـ بانک مرکزی موظف است ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، اطلاعات زیر را در پایگاه داده اعتباری تجمیع نموده و مطابق ضوابط این آیین نامه در اختیار شرکت های اعتبارسنجی نوع یک قرار دهد:
۱ـ سوابق چک های اشخاص: سوابق چک های موضوع قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب سال ۱۳۹۷ با اصلاحات بعدی آن، که در جریان، رفع سوءاثرشده و یا رفع سوءاثرنشده می باشند.
۲ـ سوابق تعهدات ارزی اشخاص: سوابق تعهدات ارزی ایفاشده و ایفانشده.
۳ـ وضعیت فعلی تعهداتی اشخاص: ضمانت نامه های ریالی و ارزی، اعتبارات اسنادی اعتباری و تعهدی ریالی و ارزی و کارت های اعتباری دریافت شده.
۴ـ وضعیت فعلی تسهیلاتی اشخاص: تعداد و نوع تسهیلات، مانده و طبقه بندی جاری و غیرجاری تسهیلات ریالی و ارزی پرداخت شده به اشخاص توسط مؤسسات اعتباری.
ماده۴ـ اطلاعات سوابق تسهیلاتی و تعهداتی اشخاص، مطابق چارچوبی که با پیشنهاد بانک مرکزی به تصویب شورا می رسد، توسط شرکت اعتبارسنجی نوع یک تحت نظارت بانک مرکزی از مؤسسات اعتباری، تعاونی های اعتباری، صندوق های قرض الحسنه و شرکت های واسپاری (لیزینگ) دریافت خواهد شد. شرکت مذکور مکلف است یک نسخه از اطلاعات مذکور را پس از دریافت به صورت سامانه ای به بانک مرکزی ارسال نماید.
ماده۵ ـ بانک مرکزی موظف است به صورت فصلی، گزارش عملکرد تأمین کنندگان اطلاعات پایگاه داده اعتباری، تأمین اطلاعات موضوع ماده (۳) این آیین نامه و آمار استعلام شرکت های اعتبارسنجی نوع یک را به مرکز ارسال نماید. مرکز موظف است گزارش مذکور را در جلسه شورا مطرح نماید. در صورت تأیید تخلف تأمین کنندگان توسط شورا، مطابق تبصره (۴) بند (ب) ماده (۲) قانون با اشخاص خاطی برخورد خواهد شد.
ماده۶ ـ اطلاعات تجمیع شده در پایگاه داده اعتباری، به صورت استعلامی در اختیار شرکت اعتبارسنجی نوع یک قرار می گیرد و ایجاد دسترسی دسته ای و عمده به اطلاعات پایگاه داده اعتباری برای این شرکت ها با رعایت قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب ۱۴۰۱ امکان پذیر است. استعلام اطلاعات پایگاه داده اعتباری توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع یک، تنها پس از تأیید کارگروه و مجوز شورا مجاز خواهد بود و برای این منظور، شرکت های اعتبارسنجی نوع یک مکلفند درخواست مربوط را برای مرکز ارسال نمایند.
تبصره ـ به منظور ارائه خدمت الگو (مدل) سازی توسط شرکت های اعتبارسنجی، داده های دسته ای و عمده به صورت بی نام، طبق سازوکار پیشنهادی بانک مرکزی که به تأیید شورا می رسد، در اختیار شرکت های اعتبارسنجی قرار می گیرد.
ماده۷ـ بانک مرکزی موظف است پیش از هرگونه استفاده از داده های پایگاه داده اعتباری، ضمن اخذ تأیید کارگروه، مجوز لازم را مطابق جزء (۳ـ ۳) بند (ب) ماده (۲) قانون از شورا اخذ نماید.
ماده۸ ـ داده های مورد استفاده در شرکت های اعتبارسنجی با در نظر گرفتن قید زمانی هر داده در قواعد (الگوریتم) اعتبارسنجی آن شرکت مورد استفاده قرار می گیرد.
ماده۹ـ مؤسسات اعتباری می توانند مطابق مقررات بانک مرکزی، پیش از اعطای هرگونه اعتبار، نسبت به استعلام گزارش اعتباری از شرکت های اعتبارسنجی نوع یک اقدام نمایند. این امر، نافی مسئولیت مؤسسات اعتباری در شناسایی مخاطره (ریسک) اعتباری متقاضی نخواهد بود.
تبصره ـ مؤسسات اعتباری می توانند از خدمات شرکت های اعتبارسنجی نوع دو علاوه بر استعلام گزارش اعتباری از شرکت های اعتبارسنجی نوع یک مطابق آیین نامه اجرایی نحوه تأسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جزء (۱ـ ۵ ـ ۳) بند (ب) ماده (۲) قانون، استفاده نمایند و دسترسی لازم در خصوص رؤیت گزارش های موضوع این تبصره را برای بانک مرکزی فراهم نمایند.
ماده۱۰ـ در تعیین سقف اعتبار مجاز متقاضی چک موضوع ماده (۶) قانون صدور چک، سامانه صدور یکپارچه چک (صیاد) باید از خدمات اعتباری شامل گزارش، امتیاز و رتبه اعتباری شرکت های اعتبارسنجی نوع یک یا دو استفاده نماید.
ماده۱۱ـ سازمان بورس و اوراق بهادار ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی، ابلاغ طرح پیشنهادی و داده های مورد نیاز برای تهیه گزارش اعتباری توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع یک، برای استفاده مؤسسات رتبه بندی در الگو (مدل)سازی و صدور رتبه اعتباری را تهیه و به مرکز ارائه کند. این طرح پس از تصویب در شورا، توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز) به شرکت های اعتبارسنجی نوع یک ابلاغ می گردد. شرکت های اعتبارسنجی نوع یک موظفند مطابق طرح مصوب، گزارش اعتباری مورد نیاز مؤسسات رتبه بندی را تهیه نمایند.
ماده۱۲ـ سازمان بورس و اوراق بهادار ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، شیوه نامه استفاده از گزارش های شرکت های اعتبارسنجی به منظور ارائه خدمات توسط نهادهای مالی دارای مجوز از این سازمان را در ارکان مربوط تصویب و ابلاغ نماید.
ماده۱۳ـ بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، شیوه نامه استفاده از گزارش های شرکت های اعتبارسنجی برای ارائه خدمت توسط شرکت های بیمه را تهیه و پس از تصویب شورای عالی بیمه ابلاغ نماید.
تبصره ـ شرکت های بیمه می توانند از خدمات شرکت های اعتبارسنجی نوع دو علاوه بر استعلام گزارش اعتباری از شرکت های اعتبارسنجی نوع یک مطابق مفاد آیین نامه اجرایی نحوه تأسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جزء (۱ـ ۵ ـ ۳) بند (ب) ماده (۲) قانون استفاده نمایند و دسترسی لازم در خصوص رویت گزارش های موضوع این تبصره را برای بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران فراهم نمایند.
ماده۱۴ـ شرکت های فناوری مالی مانند تسهیلات یارها، پرداخت یارها، سکوهای تأمین مالی جمعی و نظایر آن مجازند با اخذ رضایت از مشتری، در ارائه خدمات خود، از گزارش ها و امتیازهای اعتباری شرکت های اعتبارسنجی استفاده نمایند.
ماده۱۵ـ صندوق های تضمین دولتی و غیردولتی مکلفند پیش از صدور انواع تضمین نامه، حسب مورد از گزارش های اعتباری یا رتبه های اعتباری تهیه شده توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع یک استفاده نمایند. این صندوق ها مجازند از گزارش های اعتباری یا رتبه های اعتباری تهیه شده توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع دو نیز استفاده کنند.
ماده۱۶ـ دستگاه های اجرایی که در اجرای وظایف خود نیاز به بررسی وضعیت اعتباری اشخاص دارند، مجازند صرفاً از گزارش های ارائه شده توسط شرکت اعتبارسنجی نوع یک استفاده نمایند. دستگاه های اجرایی موظفند حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه فهرست خدمات خود را که ارائه آن به اشخاص منوط به دریافت گزارش اعتباری است به وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز) ارائه نمایند. وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز) موظف است این فهرست را پس از تأیید شورا ابلاغ نماید.
تبصره ـ کارمزد گزارش های دریافتی دستگاه های اجرایی از شرکت های اعتبارسنجی نوع یک با پیشنهاد بانک مرکزی و تأیید شورا تعیین خواهد شد.
ماده۱۷ـ شرکت های اعتبارسنجی نوع یک مکلفند گزارش عملکرد دستگاه های اجرایی در استفاده از گزارش اعتباری را به صورت فصلی برای بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز) ارسال نمایند.
ماده۱۸ـ مواد (۷)، (۸)، (۱۳)، (۱۴)، (۱۷)، (۱۹) و (۲۱) آیین نامه نظام سنجش اعتبار موضوع تصویب نامه شماره ۳۹۱۵۱/ت۵۵۲۹۶هـ مورخ ۱۳۹۸/۴/۴ نسخ می شوند.
معاون اول رئیس جمهور ـ محمدرضا عارف
