پایگاه خبری اختبار- ترامپ و نتانیاهو در واشینگتن طرح «اصول صلح» برای پایان جنگ غزه را معرفی کردند و همزمان بر گسترش توافق ابراهیم با حضور کشورهای جدید تأکید داشتند
توافق ابراهیم چیست؟
توافق ابراهیم عنوان مجموعه‌ای از پیمان‌های عادی‌سازی روابط میان اسرائیل و برخی کشورهای عربی است که در سال ۲۰۲۰ با میانجی‌گری دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، امضا شد. این روند ابتدا با امارات متحده عربی و بحرین آغاز گردید و سپس کشورهایی چون مغرب و سودان نیز به آن پیوستند.
نام این توافق از «ابراهیم» گرفته شده است، پیامبری که در سه دین اسلام، یهودیت و مسیحیت جایگاه مشترک دارد. انتخاب این نام جنبه نمادین دارد و قرار است پیام همزیستی و نزدیکی میان ملت‌های منطقه را برجسته کند.
این اتفاق در تاریخ دیپلماسی خاورمیانه به‌عنوان نقطه عطفی شناخته می‌شود؛ چراکه برای نخستین بار پس از معاهدات کمپ‌دیوید (۱۹۷۸) میان مصر و اسرائیل و پیمان صلح اردن و اسرائیل (۱۹۹۴)، موج تازه‌ای از روابط رسمی میان اعراب و اسرائیل آغاز شد.
اهداف توافق ابراهیم
امضاکنندگان این پیمان بر آن بودند که از مسیر عادی‌سازی روابط، مجموعه‌ای از منافع سیاسی، اقتصادی و امنیتی را دنبال کنند، از جمله:
• گسترش مناسبات دیپلماتیک و ایجاد سفارتخانه‌ها و پروازهای مستقیم؛
• همکاری‌های اقتصادی در زمینه انرژی، فناوری، تجارت و گردشگری؛
• ارتقای جایگاه بین‌المللی از طریق نزدیکی بیشتر به آمریکا و قدرت‌های غربی؛
• ایجاد نوعی ائتلاف امنیتی برای مقابله با تهدیدات مشترک در منطقه.
انتقادها و چالش‌ها
در مقابل، این توافق با انتقادهای جدی نیز مواجه شد. منتقدان تأکید داشتند که مسأله فلسطین و حقوق مردم این سرزمین در متن توافق کم‌رنگ است و این روند بیش از آنکه به حل منازعه تاریخی کمک کند، به مشروعیت‌بخشی به اسرائیل انجامیده است.
در بسیاری از کشورهای عربی، جریان‌های سیاسی و اجتماعی این روند را به‌عنوان فاصله گرفتن از آرمان فلسطین تلقی کردند. علاوه بر آن، با توجه به تحولات سریع سیاسی در خاورمیانه، ثبات و دوام این پیمان همواره با پرسش روبه‌رو بوده است.
سخنرانی اخیر ترامپ و نتانیاهو
شب گذشته، دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو در واشینگتن از طرحی با عنوان «اصول صلح» رونمایی کردند. ترامپ این طرح را «نزدیک‌ترین گام به صلح پایدار در خاورمیانه» توصیف نمود. این برنامه شامل پیشنهادهایی برای پایان جنگ غزه و تعیین چارچوب اداره این منطقه در آینده است.
نتانیاهو در این نشست اعلام کرد که این طرح می‌تواند اهداف اسرائیل در جنگ جاری را محقق سازد. او توضیح داد که غزه باید پس از جنگ توسط نهادی مدنی اداره شود که مستقل از حماس و تشکیلات خودگردان فلسطین باشد، در حالی که مسائل امنیتی همچنان تحت کنترل اسرائیل باقی بماند.
ترامپ در بخش دیگری از سخنان خود به توافق ابراهیم اشاره کرد و وعده داد که این روند گسترش خواهد یافت. او حتی احتمال پیوستن ایران به این چارچوب را مطرح کرد؛ موضوعی که با واکنش محتاطانه تحلیلگران و رد صریح مقامات ایرانی روبه‌رو شده است.
پیامدهای احتمالی برای توافق ابراهیم
۱. گسترش توافق: رهبران دو طرف تأکید کردند که جنگ غزه تهدیدی برای پیمان ابراهیم نیست و حتی می‌تواند زمینه را برای پیوستن کشورهای بیشتری فراهم کند.
۲. واکنش ایران: طرح احتمال پیوستن ایران، هرچند بعید به نظر می‌رسد، اما می‌تواند پیامدهای مهم رسانه‌ای و سیاسی در سطح منطقه‌ای و جهانی داشته باشد.
۳. چالش‌های داخلی در اسرائیل: پذیرش یک طرح سیاسی می‌تواند اختلافات میان گروه‌های راست‌گرا و میانه‌رو در دولت اسرائیل را تشدید کند.
۴. فشار بر گروه‌های فلسطینی: طرح جدید از گروه‌های فلسطینی می‌خواهد نقش نظامی خود را کاهش دهند و به سازوکارهای سیاسی تن دهند؛ موضوعی که تحقق آن با موانع جدی همراه است.
۵. نقش‌آفرینی کشورهای منطقه: بازیگرانی چون مصر، قطر و امارات احتمالاً در صورت اجرایی شدن طرح، نقش پررنگ‌تری در مدیریت بحران غزه و آینده توافق ابراهیم ایفا خواهند کرد.
