واکاوی آراء دادگاههای استان تهران در خصوص الزام به ثبت چک در سامانه صیاد
عنوان مقاله: واکاوی آراء دادگاههای دادگستری استان تهران در خصوص الزام به ثبت چک در سامانه صیاد
نویسندگان:
۱. عباس کریمی
(استاد گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران)
۲. محمد جواد درویش زاده
(پژوهشگر پژوهشکده حقوق و قانون ایران و کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق دانشگاه علامه طباطبائی)
چکیده:
با تصویب ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک و الزام به ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد، شکل و فرآیند حقوقی صدور چک در ایران دگرگون شد. در پی این تحول، در سالهای اخیر، دعاوی متعددی با خواستههایی نظیر «الزام صادرکننده به ثبت چک در سامانه صیاد» در محاکم دادگستری استان تهران اقامه شده است. این دعاوی با واکنشهای متفاوت و متعارض از سوی دادگاههای بدوی و تجدیدنظر مواجه شدهاند؛ به نحوی که برخی دادگاهها با پذیرش اصل قابلیت استماع این خواسته و با استناد به تعهدات ضمنی یا لوازم عرفی در روابط معاملاتی، حکم به ثبت صادر کردهاند، در حالی که برخی دیگر با استناد به فقدان مبنای قانونی الزام آور و ماهیت خاص فرآیند ثبت در سامانه، دعوا را رد کردهاند. پژوهش حاضر، با رویکردی تحلیلی ـ توصیفی، ضمن بررسی ساختار حقوقی چک ثبت نشده، به تحلیل ماهوی و آیینی دعوای مطروحه میپردازد و تلاش میکند با ارزیابی استدلالهای حقوقی موجود در آراء قضایی، نسبت این دعوا را با سایر نهادهای مشابه، از جمله الزام به تنظیم سند رسمی، تبیین کند. در نهایت، پیآمدهای پذیرش یا رد این دعوا بر امنیت حقوقی معاملات، نظم اقتصادی و کارآمدی سامانه صیاد ارزیابی میشود. یافتههای پژوهش حاضر آن است که چک ثبت نشده در سامانه صیاد، واجد ماهیت سندی مدنی است و رد چنین دعوایی با مبانی حقوقی شکلی و ماهوی، اصول آیین دادرسی مدنی و ساختار منسجم قانونگذاری، سازگارتر است و برای حفظ اعتبار حقوقی اسناد تجاری، شفافیت دادرسی و کارکرد صحیح نظام بانکی، گزینه ای مطلوبتر محسوب میشود.
منبع: دوفصلنامه نقد و تحلیل آرای قضایی؛ دوره ۴؛ شماره ۷؛ بهار و تابستان ۱۴۰۴




سلام. بنظر بنده و در کمال احترام به نظرات تمامی اساتید محترم . نکته مهمی که در تصویب قوانین باید مد نظر قرار گیرد قدرت احقاق حق و قدرت خدمت به جامعه است .اولا باید بپذیریم که همه آحاد جامعه مطلع به قوانین نیستند هر چند تصریح گردیده که قانون بعد از ۱۵ روز قابل اجراست ولی همین امر بیشتر موارد بضرر افراد استفاده شده است و چه بسیار کسانی که از این موضوع متضرر گردیده اند .ثانیا .در هر اقدام حقوقی باید به نیت و قصد طرفین توجه نمود ایا شخصی که چکی را در قبال مثلا فروش ملک خویش دریافت نموده قصد داشته که رسید حقوقی بگیرد و چندین سال در پی ثمن معامله باشد ؟مگر غیر از این است که چک گرفته تا در سر رسید وصول نماید ؟ ثالثا؛ قاعده الزام به شی التزام به لوازم آن است چه می شود ؟ صادر کننده با علم کامل به تکالیف خویش عالما عامدا از ثبت چک خوداری و مال غیر را تصاحب نموده است چرا نباید مکلف به ثبت چک شود؟ رابعا ؛ مقایسه عدم ثبت چک با تاریخ نداشتن چک قابل تامل است چرا که تاریخ نداشتن امری کاملا واضح و مشخص است و دارنده با مشاهده عدم درج تاریخ چک را قبول می نماید اما ثبت چک امری تقریبا مکتوم و پنهانی است وفقط کسانی که از مقررات ان مطلع هستند نسبت به موضوع آگاهی دارند و تحمیل ان به همه اشخاص دور از عدالت است .ضمن اینکه در جایی که شخص مثلا بیسوادی چنین چکی را قبول کرده باشد قانون چه حمایتی می تواند از ان داشته باشد؟ آیا درست است که چنین شخصی برگ رسیدی بیشتر در دست نداشته باشد؟ وآیا صادر کننده ای که عمدا مرتکب چنین عملی گردیده نباید در مقابل قانون جوابگو باشد؟
در نهایت هر چند رای صادره ممکن است با روح قوانین مطابقت دارد اما قانونی که نتواند به جامعه خدمت کند محل ایراد و اشکال است و اساتید بایستی در اظهار نظرات خویش مصلحت جامعه و آنچه مردم از قانون انتظار دارند را در نظر بگیرند تا اراده قانونگذار محقق شود نه اینکه رای صادر شود که تالی فاسد داشته و مردم را آواره محاکم کند .
فحوای کلام استاد دانشگاه این است، که قانون ثبت چک در سامانه صیاد، فاقد ضمانت اجرایی(نص قانونی) لذا دعوی الزام به ثبت چک غیر قابل استماع است؟؟
چون قانونا محاکم از امتناع از رسیدگی به سبب عدم نص قانونی منع گردیده، مکلفند با استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوی معتبر واصول حقوقی که مغایر با موازین شرعی نباشد،
حکم قضیه را صادر نمایند والا مستنکف از احقاق حق،به مجازات آن محکوم خواهند شد
((در حال حاظر متاسفانه))قرار عدم استماع دعوا جایگزین عدم رسیدگی گردیده، به بیان شیواتر قانون منع دور زده میشود از طریق قرار عدم استماع دعوا از رسیدگی امتناع میگردد!!!
سلام چرا باید قانونی تصویب شود که فاقد ضمانت اجرایی است ؟ آحاد جامعه چه تقصیری در تصویب چنین قوانینی دارند ؟