دستورالعمل پدافند غیرعامل پناهگاه های شهری، اسکان موقت و اضطراری (شهید سرتیپ پاسدار مهندس حسن شاطری)

وزارت کشور – وزارت راه و شهرسازی

فرماندهی کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران

سازمان پدافند غیرعامل کشور

استانداری ها و شهرداری های سراسر کشور

به استناد تبصره ۱ قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور – مصوب مجلس شورای اسلامی – نود و هفتمین جلسه کارگروه دائمی پدافند غیرعامل کشور در تاریخ ۱۴۰۴/۰۵/۰۷ تشکیل گردید و در اجرای ماده ۷ اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور – مصوب مقام معظم رهبری(مدظله العالی) – پیشنهاد این سازمان در موضوع پناهگاه های شهری، اسکان موقت و اضطراری را بررسی و به شرح زیر تصویب نمود:

دستورالعمل پدافند غیرعامل پناهگاه های شهری، اسکان موقت و اضطراری (شهید سرتیپ پاسدار مهندس حسن شاطری)

مقدمه

مردم (نیروی انسانی) با ارزش ترین سرمایه و اصلی ترین مولّفه اقتدار هرکشوری محسوب می شوند که صیانت و حفاظت از جان و مال آنها از اصول اولیه و اهداف اصلی نظام پدافند غیرعامل است و پناهگاه های شهری(عمومی و اختصاصی) به عنوان یکی از ارکان اصلی دفاع غیرنظامی، نقش تعیین کننده ای در حفظ جان شهروندان، کاهش تلفات انسانی، تقویت روحیه مقاومت مردمی و تداوم خدمات عمومی ایفا می کنند. پناهگاه ها علاوه بر نقش حفاظتی، در بسیاری موارد به پایگاه های امداد، مراکز فرماندهی موقت، یا محل اسکان اضطراری برای جمعیت آسیب دیده تبدیل می شوند. احداث پناهگاه های شهری، نه تنها یک اقدام پیشگیرانه، بلکه بخشی از الزامات برنامه ریزی شهری، امنیت ملی و پایداری اجتماعی است.

ماده ۱ – تعاریف و اختصارات

۱) سازمان: سازمان پدافند غیرعامل کشور

۲) کمیته دائمی: کارگروه(کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور

۳) بحران ناشی از جنگ: پیامدهای جدی ناشی از وقوع مخاطره نظامی یا تهدید از طرف دشمن در بخش غیرنظامی و در حوزه های زیستی، سایبری، شیمیایی، پرتوی، تروریستی، نظامی و یا ترکیبی است که منجر به خسارات و اثرات منفی گسترده انسانی و زیرساخت ها می شود.

۴) مخاطره نظامی: به هر نوع تهدید، پیامد، حادثه یا اقدام با منشاء پیدایش از طرف دشمن در حوزه های زیستی، سایبری، شیمیایی، پرتوی، تروریستی، نظامی و یا ترکیبی از آنها که با هدف ضربه زدن به منافع ملی باشد، اطلاق می گردد.

۵) تهدید: هر عنصر یا وضعیّتی که پیش شرط وقوع یک حادثه یا رویداد ناگوار باشد و موجودیّت منافع، امنیّت ملی و یا ارزش های حیاتی کشور را به خطر اندازد، تهدید محسوب می گردد.

۶) پناهگاه: مکانی است که به خاطر طراحی تخصّصی وکاربری خاص درمقابل انواع تسلیحات، نسبت به ساختمان های متعارف از درجه حفاظت به مراتب بالاتری برخوردار باشد و امنیّت جانی و روانی بیشتری را برای افراد فراهم نماید. (مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان)

پناهگاه ها با توجه به درجه حفاظت، نحوه عملکرد، مکان استقرار و مدت اقامت در انواع زیر درجه بندی می شوند:

•  پناهگاه درجه ۱: به پناهگاهی اطلاق می شود که در مقابل اثرات مختلف سلاح ها، اصابت موج و ترکش سلاح های متعارف، حرارت و تشعشع سلاح های اتمی با توجه به قدرت سلاح و فاصله نقطه انفجار مقاومت کافی داشته و در برابر سلاح های نامتعارف مقاومت می نماید.

• پناهگاه درجه ۲: به پناهگاهی اطلاق می شود که در مقابل اثرات مختلف سلاح های متعارف مقاوم بوده و می تواند جان انسان را از آسیب های احتمالی حفظ نماید.

• پناهگاه درجه ۳: به پناهگاهی اطلاق می شود که در برابر تسلیحات متعارف (مانند انواع پرتابه ها) آسیب پذیری کمی داشته و به صورت پناهگاه های چندمنظوره طراحی و ساخته می شوند، این پناهگاه ها معمولا در ساختمان های با کاربری عمومی نظیر بیمارستان، مدارس، مساجد، مراکز ورزشی و پارکینگ های طبقاتی به صورت چندمنظوره طراحی می شوند.

• پناهگاه درجه ۴: به پناهگاه یا جان پناهی اطلاق می شود که در برابر موج انفجار و ترکش در انفجارهای مجاورتی می تواند جان انسان را از آسیب های احتمالی حفظ نماید.
(برای جزئیات فنی و سایر ملاحظات تخصصی در مورد پناهگاه ها به پیوست فنی پناهگاه ها، مراجعه شود.)

۷) پناهگاه شهری ( عمومی و اختصاصی):  به سازه ای مستحکم و ایمن اطلاق می شود که در برابر تهدیدات نظامی نظیر بمباران هوایی، حملات موشکی، حملات شیمیایی یا بیولوژیکی و سایر تهدیدات جنگی، حفاظت فیزیکی از افراد و گاه تجهیزات حیاتی را فراهم می آورد. این پناهگاه ها ممکن است دائمی (از پیش ساخته شده) یا موقتی (در زمان بحران آماده سازی شده) باشند.

الف) پناهگاه شهری عمومی: به سازه ای ایمن و مقاوم اطلاق می شود که برای زمان بحران ناشی از جنگ طراحی و احداث شده است. این نوع پناهگاه ها معمولاً در مناطق پرتردد شهری، محله های مسکونی، مراکز خدمات عمومی، ساخته می شوند تا دسترسی سریع و آسان برای بیشترین تعداد از افراد فراهم نماید و در انواع زیر ساخته می شود:

 زیرزمینی(سازه های دفنی): در عمق زمین ساخته می شوند و بهترین حفاظت در برابر حملات مستقیم را دارند؛ مانند پناهگاه های ایستگاه های قطار شهری (مترو) یا تونل های حمل ونقل عمومی شهری.

 نیمه دفنی: بخشی از سازه در زیرزمین و بخشی در سطح زمین قرار دارد؛ مانند پارکینگ های طبقاتی یا پناهگاه های مستقر در مجمتع های تجاری بزرگ و ساختمان های بلندمرتبه.

ب) پناهگاه خصوصی: به فضای ایمن و مستحکمی اطلاق می شود که در داخل یا مجاورت ساختمان های مسکونی، تجاری یا صنعتی ساخته می شود و مالکیت و استفاده از آن در اختیار افراد یک ساختمان، مجتمع مسکونی یا سازمان و نهاد خاصی قرار دارد. این پناهگاه ها معمولاً برای حفاظت ساکنین یا کارکنان یک مجموعه خاص در شرایط بحرانی ناشی از جنگ طراحی می شوند. انواع پناهگاه شهری خصوصی عبارتند از:

• مسکونی: در زیرزمین، پارکینگ یا فضای تقویت شده خانه های ویلایی یا آپارتمانی.
• تجاری یا اداری: بخشی از طبقات زیرین ساختمان، یا اتاقی عایق(ایزوله) و مقاوم سازی شده است.
• مراکز زیرساختی و واحدهای صنعتی: بخشی از مراکز زیرساختی که در طراحی اولیه پیش بینی و نسبت به سایر بخش های زیرساخت یا واحد صنعتی از مقاومت و استحکام بالاتری برخوردار است.

۸) اسکان اضطراری: فرآیند استقرار جمعیت واجد ملزومات و تسهیلات اولیه زندگی است که از لحظات اولیه پس از سانحه شروع و تا مدتی (بنا به تشخیص) بعد از حادثه ادامه دارد و بطور معمول با استفاده از چادر و یا بهره مندی از فضاهای عمومی از جمله مدارس، مساجد، حسینیه ها، سالن ها، ورزشگاه ها و مانند آن تأمین می گردد.

۹) اسکان موقت: بخشی از فرآیند اسکان جمعیت است که با توجه به تداوم اثرات حادثه و عدم امکان ادامه زندگی در سرپناه اضطراری و همچنین آماده نبودن اسکان دائم نسبت به تأمین آن اقدام می گردد.

۱۰) اردوگاه اسکان: به مکان، فضا یا منطقه ای اَمن که برای اسکان(موقت یا اضطراری) جمعیت در آن با ابزارهایی مانند چادر یا کانکس تجهیز شده است، اردوگاه اسکان گفته می شود. مدیریت ارودگاه اسکان در شرایط بحران ناشی از جنگ توسط (فرمانداری/ شهرداری/ هلال احمر) تعیین می شود.

۱۱) شرایط اضطراری: وضعیتی است که در پی وقوع تهدید یا مخاطره و قریب الوقوع بودن یا بعد از وقوع آن ایجاد می شود و نیاز به اقدامات فوق العاده برای پاسخ دارد.

۱۲) آمادگی: مجموعه تدابیر و اقداماتی است که ظرفیّت جامعه و دستگاه های مسئول را برای پاسخ مؤثر به حوادث و سوانح افزایش می دهد بطوری که خسارات انسانی و مادی ناشی از آن را به حداقل می رساند.

۱۳) مجتمع مسکونی: مجموعه ای از آپارتمان ها یا خانه های ویلایی که در یک بلوک یا محوطه مشخص، معین و محصور گردیده باشند. بناها یا ساختمان هایی که در خارج از محدوده معین و محصور قرار دارند، ولی دارای حداقل چهار واحد مسکونی می باشند نیز مجتمع مسکونی قلمداد می شوند.( سامانه ای واحد متشکل از دو یا چند ساختمان در یک محوطه) (آیین نامه اجرایی بند (پ) ماده (۱۰۸) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران – مصوب ۱۴۰۰.۱۰.۲۶)

۱۴) مدیر مجتمع مسکونی: شخصی است که مطابق با مواد ۵ تا ۱۳ آیین نامه اجرایی قانون تملک آپارتمان ها، انتخاب می شود و در چارچوب مواد ۱۴ تا ۲۲ آیین نامه مذکور، دارای اختیارات، وظایف و مسئولیت هایی از جمله ؛ حفظ و اداره ساختمان است و بموجب این دستورالعمل، در انجام امور مرتبط با مدیریت بحران و پدافند غیرعامل مجتمع، همکاری دارد و مراتب را به دستگاه های اجرایی مسئول گزارش می دهد.

۱۵) دستگاه اجرایی: کلیه دستگاه های موضوع ماده۵ قانون مدیریت خدمات کشوری و همه دستگاه ها و واحدهای مذکور در ماده ۲۹ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.

ماده ۲ – مبانی استنادی

۱) رهنمودها، منویّات و تدابیر مقام معظّم رهبری(مدظله العالی)
2) سیاست های کلی نظام در موضوع پدافند غیرعامل ابلاغی مقام معظّم رهبری(مدظله العالی) ۱۳۸۹/۱۱/۲۹
3) قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور – مصوب مجلس شورای اسلامی ۱۴۰۲
4) اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور – مصوب مقام معظّم رهبری(مدظله العالی)  ۱۴۰۳
5) قانون احکام دائمی برنامه توسعه کشور – ماده۵۸
6) مصوبات کمیته دایمی پدافند غیرعامل کشور (سند راهبردی پدافند غیرعامل شهری، نظام عملیاتی پدافند مردم محور)
7) مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ۱۳۹۶در موضوع ضوابط پدافند غیرعامل در طرح های توسعه و عمران شهری
8) مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان
9) قانون تملک آپارتمان ها و آیین نامه اجرایی آن

ماده ۳ – قلمرو سند

۱) این دستورالعمل برای کلیه دستگاه های اجرایی لشکری و کشوری، بخش های دولتی و عمومی غیردولتی لازم الاجراست.
2) تمشیت و راهبری اجرای این دستورالعمل در نیروهای مسلح (با رعایت مفاد این مصوبه) از طریق شورای راهبردی پدافند غیرعامل نیروهای مسلح انجام می شود.
3) اعتبار این سند، ده سال می باشد که درصورت لزوم به منظور حفظ روزآمدی، کارآمدی و اثربخشی در مقاطع زمانی سه ساله مورد بازنگری قرار می گیرد.

ماده ۴- هدف

صیانت و حفاظت از مردم، سرمایه های انسانی و جمعیت کشور در شرایط اضطراریِ بحران ناشی از جنگ و کاهش تلفات انسانی در برابر تهدیدات و حملات نظامی دشمن بوسیله جابجایی مردم و ساخت پناهگاه ها و فضاهای اَمن چند منظوره و اسکان موقت و اضطراری.

ماده ۵ – منظور

۱) تدوین ضوابط چگونگی بهره برداری و استقرار در پناهگاه ها و فضای اَمن شهری (عمومی و اختصاصی)،
2) ارتقاء آمادگی سامانه های فضای امدادی اَمن، تخلیه و اسکان اضطراری، انتقال و اداره جمعیت و فضاهای پناهگاهی و مراکز اَمن چند منظوره شهرها در شرایط خاص،
3) سازماندهی و ساماندهی مراکز موجود دارای قابلیت پناهگاه و اسکان موقت،
4) آرامش بخشی و ارتقاء امنیت روانی مردم در شرایط اضطراری ناشی از جنگ،
5) تعیین نقش ها و تکالیف دستگاه های اجرایی ذی ربط در موضوع پناهگاه ها و اسکان موقت و اضطراری مردم،
6) سازماندهی، آموزش، تمرین، رزمایش و ارتقاء آمادگی جامعه در شرایط اضطراری ناشی از جنگ،
7) ارتقاء تاب آوری و تداوم و استمرار کارکردهای ضروری شهری در بحران ناشی از جنگ،
8) استمرار عملکرد مراکز حیاتی مانند بیمارستان ها، مراکز فرماندهی، زیرساخت های کلیدی.

ماده ۶ – تهدیدات

تهدیدات پایه مفروض در این سند عبارتند از:

۱) حمله نظامی به مراکز جمعیتی شهری و زیرساخت های حیاتی، حساس و مهم کشور،
2) حملات هوایی، موشکی به سکونتگاه ها، گروه های جمعیتی و و سایر مراکز صنعتی، تولیدی و خدماتی کشور،
3) حملات پهپادی و ریزپرنده به مناطق مسکونی و شهری،
4) حملات ترکیبی دشمن شامل حملات نظامی، مردم محور، سایبری، شناختی، رسانه ای و مانند آن،
5) اقدامات تروریستی و ضد امنیتی با استفاده از اقلام و ابزار و تجهیزاتی از قبیل مواد انفجاری.

ماده ۷- وضعیت های عملیاتی

وضعیت های عملیاتی در برابر تهاجمات نظامی دشمن عبارت است از: وضعیت سفید، زرد و قرمز.
ویژگی ها، شرایط و اقدامات کلی مربوط به هر وضعیت در دستورالعمل آماده ب-اش دست-گاه های بخش کش-وری در برابر تهدیدات نظامی دشمن مصوبه شماره ۳۰۸۱/۱/۱۶۰ مورخ ۱۴۰۳/۱۱/۲۸ و دستورالعمل های پدافند هوایی مندرج است. آحاد مردم اعم از شهروندان و کارکنان دستگاه های اجرایی و سایر بخش های غیردولتی، به منظور حفظ جان خود، به محض دریافت اعلام وضعیت زرد یا قرمز از رسانه ملی (شبکه های ملی و مراکز استانی و محلی رادیو و تلویزیون و شبکه های اجتماعی و سکوهای مرتبط با سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران) و سایر ابزار و تجهیزات دارای ظرفیت هشداردهی رسمی و معتبر که در عرصه مدیریت پدافند غیرعامل کشور قابل استفاده هستند از قبیل: اپراتورهای تلفن های همراه، بلندگوهای عمومی، سکوهای مجازی و شبکه های اجتماعی و سامانه های برخط اختصاصی دستگاه های اجرایی، نسبت به استقرار در نزدیک ترین پناهگاه موجود تا زمان اعلام وضعیت سفید اقدام نمایند.

ماده ۸ – تدابیر اجرایی

به منظور هدایت، سیاست گذاری، برنامه ریزی و مدیریت عملیاتی توسعه و آمادگی مراکز اسکان و پناهگاهی کشور «ستاد مرکزی اسکان و پناهگاه های کشور» با عضویت اشخاص زیر تشکیل می شود
1- سازمان پدافند غیرعامل کشور(رئیس ستاد)،
2- وزارت کشور(دبیر ستاد)،
3- وزارت راه و شهرسازی،
4- شهردار تهران،
5 – سازمان برنامه بودجه کشور،
6 – سازمان مدیریت بحران کشور،
7- سازمان ملی زمین و مسکن،
8 – بنیاد مسکن انقلاب اسلامی،
9- سازمان امور شهرداری ها و دهیاری های کشور،
10- معاونت مهندسی ستاد کل نیروهای مسلح،
وظای-ف ستاد مرکزی اسکان و پناهگاه های کشور عبارت است از:
1- سیاستگذاری و برنامه ریزی، هدایت عملیاتی توسعه فضاهای اَمن شهری اعم از پناهگاه ها، مراکز اسکان و سایر،
2- تعیین پهنه بندی عملیاتی و تعیین اولویت های اجرایی در سطح کشور،
3- تعیین الگوهای کلی ساخت پناهگاه ها و فضاهای اَمن و اسکان اضطراری و موقت،
4- راهبری و نظارت و هدایت برنامه های عملیاتی و اجرایی بر تأمین پناهگاه های مراکز جمعیتی متراکم،
5 – هدایت و راهبری توسعه و احداث پناهگاه های پیش ساخته و سیار،
6 – تصویب الگوهای سریع الاحداث و اَمن پناهگاهی شهری(عمومی و خصوصی)،
7 – چند منظوره سازی طرح های زیربنایی عمومی دستگاه های اجرایی و بخش خصوصی در قالب کاربری پناهگاه، مراکز اسکان موقت و فضاهای اَمن شهری برای شرایط اضطراری ناشی از جنگ،۸ – گزارش نوبه ای از وضعیت پناهگاه ها، فضاهای اَمن و مراکز اسکان اضطراری و موقت شهری در سطح کشور به کمیته دائمی و ریاست جمهوری.

در سطح عملیاتی «ستاد اسکان و آمادگی پناهگاه ها» به ریاست استاندار/ فرماندار/شهردار/بخشدار به منظور حصول اطمینان از اجرای الزامات پناهگاه ها، فضاهای اَمن شهری و مراکز اسکان موقت در سراسر کشور و برنامه ریزی اجرایی و تعیین تکلیف و نحوه استفاده از فضاهای اَمن و پناهگاهی در دستگاه های اجرایی و بخش خصوصی مانند مراکز بزرگ تجاری و مجتمع های مسکونی، تشکیل می گردد. روسای دستگاه ها و واحدهای اجرایی در سطوح ملی، استانی، شهرستانی و محلی مکلف هستند تکالیف مقرر در این دستورالعمل و آنچه در چارچوب آن، مورد تاکید روسای ستادهای مذکور است را به موقع اجرا و نتایح آن را به صورت نوبه ای به سازمان گزارش نمایند.

ماده ۹- سیاست های اجرایی/ راهکارها/ راهبردهای عملیاتی

۱)    اجرای دستورالعمل با اولویت مراکز جمعیتی کلانشهر تهران و شهرهای بزرگ بر اساس برنامه اجرایی ابلاغ شده توسط سازمان پدافند غیرعامل کشور،

۲)    توسعه، سازماندهی و آماده سازی پناهگاه ها، فضاهای نسبتاً اَمن اسکان موقت و اضطراری و سایر ساختارهای امدادی – پشتیبانی شهری به صورت محله محور از طریق :
ساماندهی مراکز اسکان اضطراری و اَمن پناهگاهی در قالب یک ساختار منسجم، روزآمد با رویکرد چندمنظورگی در شهرداری ها،
استفاده چند منظوره از فضاهای تفریحی، آموزشی و اردوگاهی جهت اسکان موقت،
احیاء و اقتصادی سازی مراکز اسکان موقت و اضطراری و پناهگاه ها،
تمرین و رزمایش های نوبه ای سالانه برای ارتقاء آمادگی و روزآمدی آنها با آموزش و سازماندهی محله محور،
تأمین تجهیزات لازم مانند آب آشامیدنی، غذا، ارتباطات، سیستم های روشنایی و تهویه هوا، سرویس های بهداشتی و نظافتی و سایر.
3) توسعه، نهادینه سازی و پیاده سازی الزامات و ملاحظات پناهگاه های شهری (عمومی و اختصاصی) در طرح های توسعه و عمران شهری و روستایی و شهرهای جدید با رویکرد چند منظورگی عملکردها و روزآمدسازی دانش ظرفیّت های تخصّصی در این حوزه برای مشاورین حقیقی و حقوقی متناسب با فناوری های روز از طریق:
تدوین و به روز رسانی قوانین و مقررات، استانداردها و دستورالعمل های فنی مربوط به انواع پناهگاه های عمومی و اختصاصی با درجه بندی های ۴گانه،
آموزش ظرفیت شرکت های مهندسی مشاور طرح ها و پروژه های ساختمانی شهری به طراحی و ساخت فضاهای پناهگاهی در طرح ها و پروژه های جدید،
ترویج استفاده از پناهگاه های پیش ساخته و سیار به صورت موقتی در شرایط بحران ناشی از جنگ در مراکز با تراکم جمعیتی بالا،
سازماندهی بهره گیری از ظرفیت های موجود و دارای قابلیت استفاده به عنوان پناهگاه و فضاهای اسکان موقت و اضطراری در دستگاه های اجرایی دولتی و بخش های غیردولتی و خصوصی،
4) تاکید بر اجرایی شدن تکالیف پناهگاهی مندرج در مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان و الزامی کردن اجرای آن در کلیه زیرساخت های جدید.

ماده ۱۰ – وظایف دستگاه های اجرایی

الف) سازمان شهرداری ها و دهیاری ها/شهرداری های کل کشور موظف به اجرای اقدامات زیر هستند:

• تشکیل ستاد اسکان و آمادگی پناهگاه ها برای ساماندهی، طبقه بندی، مدیریت و نظارت بر پناهگاه ها و فضاهای اَمن اضطراری و موقت شهری،

• سازماندهی و طبقه بندی، نصب علائم و تأمین تجهیزات موردنیاز پناهگاه ها و فضاهای اَمن اضطراری و موقت و نظارت بر آمادگی آنها و ارائه گزارش منظم به شهرداری، استانداری و سازمان،

• شناسایی مکان ها و فضاهای مناسب برای ایجاد پناهگاه های عمومی به صورت چند منظوره اعم از ایستگاه های مترو، پارکینگ های طبقاتی و سایر،

• شناسایی مکان های مناسب برای فضاهای اَمن اضطراری و موقت به صورت چند منظوره اعم از فضاهای ورزشی، تفریحی – گردشگری، فرهنگی، فضای سبز، آموزشی و سایر،

• سازماندهی، درجه بندی(طبقه بندی) و علامتگذاری مراکز اسکان های اضطراری و موقت و پناهگاه های عمومی و خصوصی برای تسهیل در هدایت مردم به سمت آنها،

• ایجاد و تجهیز اسکان های اضطراری و موقت و پناهگاه های عمومی(تأمین آب، برق، سرویس های بهداشتی، سیستم های تهویه، حمل و نقل، ارتباطات و سایر) در فضاهای شناسایی شده،

• اداره و مدیریت اماکن و فضاهای اسکان های اضطراری و موقت، اردوگاه ها و پناهگاه های عمومی شهری برای حفظ و استمرار کارکرد آنها،

• استفاده از پناهگاه های پیش ساخته و سیّار به صورت موقتی در شرایط بحران ناشی از جنگ در مراکز با تراکم جمعیتی بالا،

• راهبری و نظارت و کنترل آمادگی زیرساختی و عملیاتی پناهگاه ها و فضاهای اَمن مجتمع های مسکونی،

• حصول اطمینان از انتخاب مدیر/هیات مدیره مجتمع های مسکونی و همکاری و مشارکت آنها در شرایط اضطراری و بحران ناشی از جنگ و پدافند غیرعامل در مجتمع های مسکونی،

• نظارت بر طراحی و احداث پناهگاه در اماکن و ساختمان های جدید مبتنی بر ضوابط و مقررات مربوط،

•  پیش بینی و احداث پناهگاه های چند منظوره در فضاهای عمومی مانند بوستان ها، فضاهای باز شهری و سایر اماکن عمومی شهری (ایستگاه های قطار شهری، اتوبوس و سایر) و نصب تابلوها و علائم هدایت کننده به سمت پناهگاه ها (پلاک پناهگاه) در فضاها و اماکن شهری(راهنمای علامت گذاری پناهگاه در پیوست شماره سه)\

• سازماندهی و تأمین تجهیزات و زیرساخت های موردنیاز پناهگاهی(سرویس بهداشتی، روشنایی، آب اضطراری و سایر) در ایستگاه های قطار شهری و پارکینگ های طبقاتی و تعیین مدیر و فرمانده شرایط اضطراری در هر ایستگاه با همکاری دستگاه های ذیربط،

• آموزش، تمرین و رزمایش و ارتقاء آمادگی مردم درخصوص نحوه استفاده از پناهگاه ها و فضاهای اسکان های اضطراری و موقت،

• پیش بینی و اعمال سیاست های تشویقی مانند بخشودگی عوارض یا جرایم برای مراکز، ساختمان ها و مجتمع های خصوصی یا عمومی به منظور ایجاد انگیزه در احداث پناهگاه .

تبصره- سازمان شهرداری ها و دهیاری ها/شهرداری های سراسر کشور موظف هستند ظرف مدت یک ماه نسبت به اجرای بندهای فوق اقدام نموده و با تهیه و تنظیم نقشه پراکندگی پناهگاه ها با مشخصات کامل (درجه بندی، ظرفیت، نوع پناهگاه و سایر) گزارش جامعی از آن را به سازمان ارائه نمایند.

ب) وزارت راه و شهرسازی موظف به اجرای اقدامات زیر است:

• اعمال و به روز رسانی ضوابط و مقررات و دستورالعمل های فنی مربوط به انواع پناهگاه ها با درجه بندی ۴گانه با تاکید در استفاده از ظرفیت های پناهگاهی موجود در اماکن شهری و پناهگاه های پیش ساخته و سیار،

• به روزرسانی مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان با تاکید بر الزام طراحی و احداث پناهگاه ها و فضاهای اَمن در قالب مبحث مستقل،

• به روزرسانی مقررات ایمن سازی و احداث پناهگاه در ساختمان های مسکونی و عمومی، از طریق شورای عالی شهرسازی و معماری برای تصویب درکمیته دائمی،

• همکاری و هماهنگی مستمر با مرکز تنظیم مقررات فنی و تخصصی پدافند غیرعامل سازمان برای ایجاد و احداث پناهگاه های عمومی در طرح ها و پروژه های شهری و شهرک های جدید و موجود و ساخت و سازهای روستایی با مشارکت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی،

• تشکیل کمیته مشترک تخصصی تنظیم ضوابط فنی پناهگاه های عمومی و خصوصی با سازمان و مشارکت دستگاه های اجرایی ذی ربط و ابلاغ ضوابط فنی و تخصصی پناهگاه ها در قالب مبحث مستقل مقررات ملی ساختمانی ظرف مدت ۳ماه،

• پیش بینی و اجرای پناهگاه و فضاهای اسکان های اضطراری و موقت در تمام طرح ها و برنامه های شهرسازی اعم از شهرها و روستاهای موجود، شهرهای جدید و شهرک های در حال احداث و توسعه، طرح های جامع و تفصیلی،

• همکاری و هماهنگی مستمر با مرکز تنظیم مقررات فنی پدافند غیرعامل کشور برای تدوین ضوابط و مقررات ایجاد و احداث پناهگاه های عمومی و اختصاصی و مراکز اسکان اضطراری و موقت،

• نظارت بر طراحی و احداث پناهگاه در اماکن و ساختمان های جدید مبتنی بر ضوابط و مقررات از طریق سازمان نظام مهندسی،

• آموزش شرکت های مهندسی مشاور و پیمانکار طرح ها و پروژه های شهری برای طراحی و ساخت پناهگاه و فضاهای اسکان های اضطراری و موقت در طرح ها و پروژه های جدید.
تبصره – وزارت راه و شهرسازی به منظور برطرف کردن سرانه پناهگاهی در کشور موظف است تمهیدات لازم برای طراحی و ساخت پناهگاه های چند منظوره و پناهگاه های پیش ساخته و سیار متناسب با پهنه بندی تهدیدات کشور و مراکز مسکونی پیش بینی کرده و در قالب برنامه سالانه برابر با طرح آمایش پناهگاهی مصوب اجرا نماید.

ج)    وزارت کشور موظف به اجرای اقدامات زیر است:

• هدایت و راهبری و پیگیری و نظارت بر استانداران و فرمانداران و شهرداران در اجرا و پیش بینی پناهگاه و فضاهای اسکان های اضطراری و موقت در سطح شهرستان ها و استان ها،

• طراحی و احداث پناهگاه های اختصاصی با درجه مناسب برای حفاظت فیزیکی از مسئولان و کارکنان مراکز راهبردی نظام از قبیل شورای امنیت کشور و حوزه های ارشد فرماندهی، تصمیم گیری و ارتباطی در شرایط جنگی یا بحران های شدید با تائید و نظارت فنی سازمان،

• هدایت راهبری و پیگیری و نظارت اجرایی بر شهرداری های سراسر کشور در اجرا و پیش بینی پناهگاه و فضاهای اسکان های اضطراری از طریق سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور و پشتیبانی اجرایی آن از نظر تأمین تجهیزات و زیرساخت در قالب برنامه های جاری و عملیاتی شهرها،

• حصول اطمینان از اعمال ملاحظات پناهگاهی در طرح های ترافیکی، ایستگاه ها و خطوط قطارهای شهری(متروها)، بزرگراه ها و جاده ها و سایر زیرساخت های حمل و نقل عمومی و طرح های ترافیکی با بررسی و تصویب در شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور،

• هدایت منابع مالی و اعتباری و تسهیل در تأمین اعتبار اجرای طرح های پناهگاهی و فضاهای اسکان اَمن اضطراری از طریق معاونت عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور.

د)    استانداری ها/ فرمانداری ها/ بخشداری ها موظف به اجرای اقدامات زیر هستند:

• هدایت و راهبری دستگاه های مسئول در استان و شهرستان در خصوص تقسیم کار و تعیین نقش ها و تکالیف دستگاه های اجرایی استانی شامل ایجاد، شناسایی، ساماندهی و اختصاص، تجهیز و اداره پناهگاه ها و مراکز اسکان اضطراری و موقت براساس این دستورالعمل،

• راهبری و نظارت بر اجرای پناهگاه های عمومی و مراکز اسکان اضطراری و موقت با ظرفیت های متناسب با مراکز جمعیتی مختلف برای مردم،

• راهبری و نظارت بر تأمین تجهیزات و اقلام راهبردی ( روشنایی پایدار، ارتباطات، آب و غذا و ..) برای نگهداری و اسکان جمعیت مستقر در پناهگاه ها و مراکز اسکان اضطراری و موقت برای حداقل سه شبانه روز،

• احصاء و تقسیم کار وظایف اساسی بین دستگاه های اجرایی در شرایط اضطراری ناشی از وقوع جنگ براساس وظایف و مسئولیت های مقرر در این دستورالعمل در سطح استان،

• حصول اطمینان از آمادگی (مراکز امداد و نجات اعم از درمانی، آتش نشانی و انتظامی پناهگاه ها) به صورت دائمی،

• راهبری و هدایت و پیگیری اجرایی سازی فضاهای درون شهری و برون شهری در ذات برنامه های توسعه شهری و طرح های جامع شهری برای اسکان موقت و اضطراری و برنامه تخلیه و جابجایی جمعیت در شرایط بحران ناشی از جنگ با آموزش، تمرین و رزمایش مناسب،

• حصول اطمینان از اعمال ملاحظات و الزامات این دستورالعمل در ایستگاه ها و خطوط قطارهای شهری(متروها)، مجتمع های مسکونی بزرگ، شهرک ها و سایر زیرساخت های مسکونی و همچنین زیرساخت های حمل و نقل شهری و فضاهای زیرزمینی و آماده سازی و تجهیز آنها،

• ارزیابی نقاط پرجمعیت و متراکم شهری در بافت های فرسوده و پرمخاطره که فاقد پناهگاه های عمومی شهری هستند و پیش بینی مراکز، مکان ها و فضاهای اَمن پناهگاهی درجه۳ در مدارس، مساجد، مراکز خرید و پارکینگ های عمومی و همچنین تامین پناهگاه های پیش ساخته و سیار،

• سازماندهی و اعزام گروه های عملیات بازرسی برای نظارت و حصول اطمینان از آمادگی پناهگاه ها و مراکز اسکان اضطراری و موقت.

تبصره – استانداری ها/ فرمانداری ها/ بخشداری های سراسر کشور موظف هستند ظرف مدت یک ماه نسبت به اجرای بندهای فوق اقدام نموده و با تهیه و تنظیم نقشه پراکندگی پناهگاه ها با مشخصات کامل (درجه بندی، ظرفیت، نوع پناهگاه و سایر) گزارش جامعی از آن را به سازمان ارائه نمایند.

هـ) سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف به اجرای اقدامات زیر است:

• فرهنگ سازی و آموزش عمومی مردم درخصوص ایجاد و احداث و بهره برداری پناهگاه ها در ساختمان های مسکونی، تجاری و عمومی با بهره گیری از طریق شبکه های ملی و مراکز استانی و محلی و سکوهای مجازی و شبکه های اجتماعی در اختیار با بهره گیری از صدا و سیمای ملی و استانی،

• اطلاع رسانی و ارتقاء سطح آگاهی مردم در شرایط اضطراری ناشی از تهدیدات دشمن درچارچوب برنامه های ملی و سیاست های سازمان در نحوه استفاده از پناهگاه ها و فضاهای اسکان اضطراری و موقت،

• اعلام هشدارهای لازم و آرامش بخشی، اقناع و هدایت افکار عمومی در شرایط بحرانی ناشی از جنگ،

• انجام آموزش های عمومی موردنیاز برای آحاد جامعه در کاربرد و استفاده از پناهگاه های عمومی و خصوصی براساس دستورالعمل های مصوب سازمان، درچارچوب سیاست های آموزشی پدافند غیرعامل در سطوح ملی، استانی و شهرستانی.

ه) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف به اجرای اقدامات زیر است:

• فرهنگ سازی و آموزش عمومی مردم درخصوص ایجاد، احداث و بهره برداری از پناهگاه در ساختمان های مسکونی، تجاری و عمومی با بهره گیری از ظزفیت ها و ساختارهای سازمانی خود،

• نظارت بر ظرفیت رسانه ای کشور و سکوهای مجازی و شبکه های اجتماعی در اختیار دستگاه های اجرایی و بخش های غیردولتی در موضوع آموزش بهره برداری از پناهگاه ها و مراکز اسکان موقت و اضطراری،

• اطلاع رسانی و ارتقاء سطح آگاهی مردم در شرایط اضطراری ناشی از تهدیدات دشمن در خصوص نحوه استفاده از پناهگاه ها و فضاهای اسکان اضطراری و موقت،

• مشارکت در آرامش بخشی، اقناع و هدایت افکار عمومی در شرایط بحرانی ناشی از جنگ،

• انجام آموزش های عمومی موردنیاز برای آحاد جامعه در استفاده از پناهگاه های عمومی و اختصاصی (براساس دستورالعمل های مصوب سازمان) درچارچوب سیاست های سازمان در سطوح ملی، استانی و شهرستانی.

و)    فرماندهی کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران (فراجا) موظف به اجرای اقدامات زیر است:

• هدایت و اجرای طرح ایجاد نظم و انتظام بخشی و امنیت در شرایط اضطراری ناشی از جنگ برای عبور و مرور و مدیریت در بهره برداری از پناهگاه های عمومی و فضاهای اسکان اضطراری و موقت،

• برقراری امنیت و انتظامات در پناهگاه های عمومی و اماکن اسکان موقت و اضطراری با همکاری دستگاه های ذیربط،

• حصول اشراف و نظارت بر عملکرد مدیران اجرایی مجتمع های مسکونی در حوزه امنیت و اعمال نظارت های قانونی لازم.

ز)    وزارت نیرو موظف به اجرای اقدامات زیر است:

• تأمین و مدیریت منابع آب شرب سالم و بهداشتی برای پناهگاه های عمومی و اماکن اسکان موقت و اضطراری،

• تأمین ذخایر آب اضطراری در جریان برای ایستگاه های قطار شهری و پناهگاه های عمومی با همکاری شهرداری ها و سایر دستگاه های اجرایی ذی ربط،

• تأمین برق اضطراری و پایدار برای مراکز اسکان، سیستم های روشنایی، و تجهیزات ضروری،

ح)    سازمان برنامه و بودجه کشور موظف به اجرای اقدامات زیر است:

• همکاری و هماهنگی مستمر با سازمان برای ایجاد و احداث پناهگاه های عمومی در طرح ها و پروژه های مشمول ماده ۲۳ مقررات مالی دولت ( زیرساخت های جدید الاحداث)،

• تأمین اعتبارات لازم ایجاد پناهگاه ها و فضاهای اسکان اضطراری و موقت با رعایت اولویت ها و هدایت و راهبری توسط سازمان پدافند غیرعامل بر اجرای آنها،

• پیش بینی فضاهای پناهگاهی و اسکان اضطراری و موقت مراکز جمعیتی در برنامه های ملی، بخشی، منطقه ای و استانی، طرح های توسعه عمران و کالبدی کشور و طرح آمایش سرزمینی،

• اعمال ضوابط و مقررات ساخت و پیش بینی پناهگاه ها و فضاهای اسکان اضطراری و موقت در طرح های توسعه ای و صنعتی و زیرساختی کشور با همکاری سازمان.

ط)    هلال احمر موظف به اجرای اقدامات زیر است:

• مراقبت جمعی، تأمین و توزیع مایحتاج عمومی مردم آسیب دیده در پناهگاه های عمومی و فضاهای اسکان اضطراری و موقت،

• ارائه خدمات امدادی به مردم آسیب دیده در پناهگاه ها و محل های اَمن و پاکسازی شده و اسکان اضطراری و موقت،

• ارائه خدمات آموزش همگانی درخصوص پناهگاه های عمومی و فضاهای اسکان اضطراری و موقت برای آحاد مردم و ارائه آموزش های عمومی و تخصصی ویژه برای کارکنان دستگاه های اجرایی برای پناهگاه های خصوصی،

• ارائه خدمات و حمایت های روانی و اجتماعی (مراقبت های جمعی) به آسیب دیدگان و اسکان یافتگان در پناهگاه های عمومی و مراکز اسکان اضطراری و موقت،

• اداره مردم و تأمین نیازمندی های اردوگاه های اسکان (موقت و اضطراری).

ی)    سازمان بسیج مستضعفین موظف به اجرای اقدامات زیر است:

• سازماندهی مردم و گروه های جهادی و امدادی برای ساخت و اداره و ارائه خدمات پناهگاه ها و فضاهای اسکان اضطراری و موقت،

•  همکاری با کارگروه های تخصصی مربوطه در استانداری برای شناسایی و علامت گذاری و تجهیز و اداره پناهگاه های عمومی شهری،

• سازماندهی بسیج جهاد خدمت برای مردمی سازی پناهگاه ها در قالب نواحی پایگاهی مسجد محور یا محله محور،

• هدایت و بکارگیری موکب های مردمی و جهادی در ارائه خدمات داوطلبانه به مردم در پناهگاه ها و مراکز اسکان موقت و اضطراری،

• کمک به فراجا در ایجاد امنیت پناهگاه های عمومی و مراکز اسکان موقت و اضطراری،

• همکاری با سازمان تبلیعات اسلامی در اجرای برنامه های فرهنگی و مذهبی در پناهگاه ها و فضاهای اسکان اضطراری و موقت،

• مشارکت و ایفاء نقش مؤثر در پدافند مردم محور و صیانت از مردم در برابر تهدیدات از طریق سازماندهی، آموزش، تمرین و رزمایش واحدهای سازماندهی شده مردمی در شرایط اضطراری ناشی از جنگ،

• مشارکت در ایجاد زیرساخت های اسکان اضطراری و موقت و بهره برداری از اردوگاه های قدس در راستای این موضوع.

ک)    سازمان پدافند غیرعامل کشور موظف به اجرای اقدامات زیر است:

• راهبری و هدایت تدوین الزامات و ملاحظات مکان یابی و طراحی و ساخت و نظارت و بهره برداری پناهگاه های عمومی شهری و مراکز اسکان اضطراری و موقت و ارائه گزارش نوبه ای از آمادگی آنها به کمیته دائمی،

• تعیین الگو و ضوابط و مقررات فنی و الزامات عمومی و اختصاصی برای انواع پناهگاه ها در برابر انواع تهدیدات نظامی و نوین،

• تصویب طرح های احداث پناهگاه های عمومی بزرگ در کلانشهرها و مراکز اسکان اضطراری و موقت،

• هدایت و راهبری در اجرای طرح های پناهگاهی عمومی شهری و مراکز اسکان اضطراری و موقت،

• آموزش شرکت های مهندسی مشاور و پیمانکار طرح ها و پروژه های شهری برای طراحی و ساخت فضاهای پناهگاهی در طرح ها و پروژه های جدید.

ل)    نیروهای مسلح موظف به اجرای اقدامات زیر است:

• ارتش، سپاه، فرماندهی انتظامی ج.ا.ایران و وزارت دفاع موظف هستند برابر برنامه های شورای راهبردی پدافند غیرعامل نیروهای مسلح نسبت به تأمین و آماده سازی پناهگاه در مراکز نظامی و انتظامی و پناهگاه و اسکان موقت و اضطراری برای شهرک های سازمانی و مسکونی خود و سایر زیرساخت ها و مراکز تابعه خود در شرایط اضطراری با رعایت مفاد این دستورالعمل اقدام نمایند. جزئیات برنامه ها و اقدامات مربوط به آن در شورای راهبردی پدافند غیرعامل نیروهای مسلح تعیین و گزارش پیشرفت برنامه ها، به صورت نوبه ای توسط رئیس کمیته راهبری به کمیته دائمی ارسال می شود.

م)    وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای حفظ و صیانت از کارکنان و بیماران در برابر تهدیدات دشمن نسبت به سازماندهی فضاهای امن موجود پناهگاهی و ایجاد پناهگاه های لازم با درجه بندی متناسب با تهدیدات در زیرساخت های حایز اهمیت خود اعم از بیمارستان ها و آزمایشگاه ها و سایر اقدام نمایند.
ن)    وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای حفظ و صیانت از دانش آموزان، دانشجویان، اساتید و معلمان و کارکنان در برابر تهدیدات دشمن نسبت به سازماندهی فضاهای امن موجود پناهگاهی و ایجاد پناهگاه های لازم با درجه بندی متناسب با سطح تهدید در مدارس و دانشگاه ها اقدام نمایند.

س)    آستان های مقدس اعم از زیارتگاه ها، امامزادگان و مساجد و سایر اماکن مقدس لازم است برای صیانت و حفاظت از زائران و مردم برای شرایط ناشی از جنگ، نسبت به سازماندهی فضاهای امن موجود پناهگاهی و ایجاد پناهگاه های لازم با درجه بندی متناسب با سطح تهدید اقدام نمایند.

ماده ۱۱- وظایف مشترک دستگاه های اجرایی

۱)    دستگاه های اجرایی دارای زیرساخت های با اهمیت بالا موظف هستند که برای صیانت از کارکنان، دارایی های کلیدی و حفظ تداوم کارکردهای اساسی آنها در شرایط جنگ نسبت به ایجاد و بهره برداری فضاهای اَمن پناهگاهی در مراکز ذیربط و سازماندهی فضاهای موجود، تجهیز و آماده به کاری آنها اقدام نمایند. روسای دستگاه های اجرایی بر رعایت این موضوع نظارت و از اجرای آن اطمینان حاصل نمایند.
تبصره – برنامه های پناهگاه ها و فضاهای اَمن و برنامه عملیاتی نحوه بهره برداری و آمادگی کارکنان مراکز حیاتی، حساس، مهم و قابل حفاظت به منظور حفظ تداوم کارکرد، با اولویت نخست در برنامه جاری دستگاه های اجرایی درج گردیده و با تائید سازمان اجرا شود.
2)    دستگاه های اجرایی موظف به پیش بینی فضاهای پناهگاهی برای تداوم کارکردهای اساسی در برابر تهدیدات نظامی، اعم از پناهگاه، مقر تاکتیکی جایگزین و فضاهای اَمن اسکان اضطراری و موقت برای خود هستند.
3)    درجه بندی پناهگاه برای هر زیرساخت متناسب با نوع ماموریت زیرساخت و تهدیدات و مخاطرات آن در مطالعات پدافند غیرعامل تعیین و پس از تائید دستگاه اجرایی متولی، اجرا می گردد.
4)    مشخصات انواع پناهگاه های عمومی و اختصاصی (پیوست شماره یک) متناسب با محل قرارگیری پناهگاه، ظرفیت پناهگاه، نوع پناهگاه و سایر ویژگی های آن توسط سازمان تنظیم و ابلاغ و از طریق دستگاه اجرایی مربوط اجرا می گردد.
5)    فضای پارکینگ ها و طبقات منفی ساختمان های در اختیار دستگاه های اجرایی که قابلیت استفاده به عنوان پناهگاه دارند، باید علامتگذاری، تجهیز و آماده سازی شده و با هماهنگی شهرداری ها، مورد بهره برداری قرار گیرند.
6)    تأمین زیرساخت اعم از روشنایی، ورودی، ذخایر آب و غذا، تجهیزات موردنیاز پناهگاه های دستگاه های اجرایی توسط خود دستگاه تأمین می شود.
7)    مدیران مجتمع های مسکونی و ساختمان ها، در پیاده سازی و اجرای ضوابط و الزامات ناظر به امور امنیتی، بحران و پدافند غیرعامل مشارکت و همکاری نمایند. (وظایف مدیر مجتمع مسکونی در پیوست شماره دو)
ماده۱۲- دستگاه های اجرایی موظفند هرگونه قصور و کوتاهی در اجرای این دستورالعمل را به سازمان گزارش کرده و برابر مقررات با فرد متخلّف، برخورد کنند.
ماده۱۳- سازمان بازرسی کل کشور بر اجرای تکالیف دستگاه های اجرایی مندرج در این دستورالعمل از طریق ساختارهای نظارتی استانی و دستگاهی، به صورت مستمر، نظارت کرده و موارد کوتاهی و عدم اجرای آن را به مراجع ذی ربط گزارش نماید.
ماده۱۴- با مستنکفان از اجرای این دستورالعمل، براساس شیوه نامه ۳۱۰۱/۱/ک۱۶۰ مورخ ۱۴۰۴/۰۲/۰۸ مصوب کمیته دائمی برخورد می شود.
ماده۱۵- این دستورالعمل مشتمل بر پانزده ماده و چهار تبصره در نودوهفتمین جلسه کارگروه دائمی به تاریخ هفتم مرداد ماه س-ال یک-هزار و چه-ارصد و چهار هج-ری شمس-ی به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ، لازم الاجراست.
دستورالعمل پدافند غیرعامل پناهگاه های عمومی و اختصاصی، اسکان موقت و اضطراری (شهی-د سرتیپ پاس-دار مهن-دس حس-ن شاط-ری)، مشتمل بر پانزده ماده و چهار تبصره که در تاریخ ۰۷/۰۵/ ۱۴۰۴ در نودوهفتمین جلسه کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور به تصویب رسید، به استناد تبصره۱ قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور و ماده۹ اساسنامه این سازمان – مصوّب مقام معظّم رهبری(مدظله العالی) – برای اجرا ابلاغ می گردد.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و کمیته دائمی پدافند غیرعامل کشور

  سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی

پیوست ۱ – انواع پناهگاه

پیوست ۲ – وظایف مدیر مجتمع مسکونی

۱) تهیه و پیاده سازی و اجرا و آموزش و تمرین طرح مدیریت بحران، تخلیه ساکنان و پناه گیری در فضاهای امن پیش بینی شده و تقسیم نقش ها و وظایف اعضاء ساکنان ساختمان در شرایط اضطراری اعم از حوادث طبیعی و غیرطبیعی،
2) پیش بینی و اداره ذخیره آب در گردش مجتمع به ازاء هر خانوار ۲۰۰ لیتر به مدت یک هفته،
3) پیش بینی و آماده سازی مولد برق اضطراری برای آسانسور و روشنایی حداقلی مشاعات مجتمع های مسکونی بیش از ۴ طبقه برای شرایط اضطراری،
4) پیش بینی و آماده سازی و تجهیز و آمادگی پناهگاه و فضای اَمن در مجتمع های مسکونی و آموزش و تمرین های منظم،
5) پیش بینی و آماده سازی سیستم اطلاع رسانی و هشدار و آژیر به ساکنان،
6) مدیریت و فرماندهی مجتمع مسکونی در شرایط اضطراری برای نجات جان ساکنان،
7) پیش بینی و آماده سازی فضاهای اَمن تخلیه و اسکان اضطراری در محیط های اطراف مجتمع مسکونی،
8) برقراری ارتباط مناسب و پایدار با سامانه های امدادی و مدیریت بحران و امنیت و پدافند غیرعامل منطقه،
9) پیش بینی و آماده سازی ذخایر غذایی و اقلام امدادی در فضاهای پناهگاهی،
10) هماهنگی عملیاتی در سلسله مراتب مدیریت بحران امنیت و پدافند غیرعامل در شرایط عملیاتی،
11) اجرای دستورات عملیاتی رده های سه گانه ( مدیریت بحران، امنیت و پدافند غیرعامل)،
12) حصول اطمینان از اجرای دستورالعمل های حوزه های سه گانه و زیرساخت ها و تجهیزات موردنیاز،
13) مدیریت عملیات و بحران مجتمع و پاسخگویی به مراجع امنیتی، ستادهای بحران و پدافند غیرعامل.
14) پیش بینی و سازماندهی و تجهیز تیم امداد و درمان اولیه از ساکنان مجتمع و هماهنگی با اورژانس منطقه،

پیوست ۳ – علامت گذاری پناهگاه

در طراحی، تولید و نصب علائم پناهگاه ها (پلاک پناهگاه) برای نصب در فضاها و اماکن خصوصی، ساختمان های دولتی و همچنین معابر و فضاهای عمومی شهری برای راهنمایی کارکنان، مردم و جمعیت شهری در زمان بحران ناشی از جنگ در قالب پناهگاه های عمومی و خصوصی رعایت نکات زیر ضروری است:

پلاک راهنمای پناهگاه های عمومی و خصوصی به شکل لوزی (نمونه شکل) و حاوی اطلاعات زیر باشد:

الف) عنوان “پناهگاه” در بالای پلاک قرار گیرد.
ب) در سمت راست پلاک، نوع پناهگاه اعم از “عمومی” یا “خصوصی” درج شود.
ج) در سمت چپ پلاک، درجه پناهگاه (درجه۱، درجه ۲، درجه ۳، درجه ۴) قید شود.
د) در پائین پلاک نیز ظرفیت پناهگاه (تعداد به نفر) نوشته شود.

۱) پلاک راهنمای پناهگاه از جنس فلز ضد زنگ، انتخاب شده و ابعاد آن طوری انتخاب شود که از فاصله ۱۰ تا ۱۵ متری، اطلاعات مندرج روی آن خوانا بوده و جلب توجه نماید.

۲) رنگ زمینه و حاشیه پلاک پناهگاه به صورت زیر در نظر گرفته شود:

الف) در پناهگاه های عمومی، رنگ زمینه طوسی روشن و حاشیه با ضخامت مناسب به رنگ آبی تیره
ب) در پناهگاه های خصوصی، رنگ زمینه کرم روشن و حاشیه با ضخامت مناسب به رنگ قرمز تیره

۳) سایر مشخصات موردنیاز از پناهگاه های عمومی اعم از شماره و آدرس پناهگاه در داخل پلاک با قلم مناسب(در صورت لزوم) قرارگیرد.
جهت پیکان راهنما در پلاک، سمت و جهت حرکت بسوی پناهگاه را مشخص می نماید که می تواند به سمت راست یا چپ باشد.