ساختار و وظایف قوه قضاییه در ایران

نمودار سازمانی قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران

پایگاه خبری اختبار- تفکیک قوا یا استقلال قوا مدلی برای روش حکومتی یک حکومت است. ریشه‌های اصلی این ایده، سابقه‌ای بسیار طولانی دارد و مباحث مربوط به آن را در اندیشه‌های ارسطو، فیسلوف مشهور یونان باستان، تا عصر حاضر قابل ردیابی و بررسی است.

در این روش، توزیع قدرت بر مبنای کارکردهای متنوع حکومت در سه بخش تقنینی (قوه مقننه)، اجرایی (قوه مجریه) و قضایی (قوه قضاییه) صورت می‌گیرد.

تفکیک قوا در ایران

در ایران نیز اصل تفکیک قوا پذیرفته شده است. اصل پنجاه و هفتم قانون اساسی در این رابطه چنین مقرر می‌دارد:

«‎‎قوای‏ حاکم‏ در جمهوری اسلامی‏ ایران‏ عبارتند از: قوه‏ مقننه‏، قوه‏ مجریه‏ و قوه‏ قضائیه‏ که‏ زیر نظر ولایت‏ مطلقه‏ امر و امامت‏ امت‏ بر طبق‏ اصول‏ آینده‏ این‏ قانون‏ اعمال‏ می‏ گردند. این‏ قوا مستقل‏ از یکدیگرند.»

قوه قضاییه یکی از قوای سه‌گانه حاکم در ایران است.

اصول یکصد و پنجاه و شش، یکصد و پنجاه و هفت و یکصد و پنجاه هشت قانون اساسی بعضی از اصول کلی درباره قوه قضاییه را مطرح می‌کند.

وظایف قوه قضاییه در ایران

بر این اساس، وظایف قوه‏ قضاییه‏ در ایران عبارت است از:

  • رسیدگی‏ و صدور حکم‏ در مورد تظلمات‏، تعدیات‏، شکایات‏، حل‏ و فصل‏ دعاوی‏ و رفع خصومات‏ و اخذ تصمیم‏ و اقدام‏ لازم‏ در آن‏ قسمت‏ از امور حسبیه‏، که‏ قانون‏ معین‏ می‏ کند؛
  • احیای‏ حقوق‏ عامه‏ و گسترش‏ عدل‏ و آزادیهای‏ مشروع‏؛
  • نظارت‏ بر حسن‏ اجرای‏ قوانین؛
  • کشف‏ جرم‏ و تعقیب‏ مجازات‏ و تعزیر مجرمین‏ و اجرای‏ حدود و مقررات‏ مدون‏ جزایی‏ اسلام‏؛
  • اقدام‏ مناسب‏ برای‏ پیشگیری‏ از وقوع‏ جرم‏ و اصلاح‏ مجرمین‏.

ویژگی‌ها و وظایف رئیس قوه قضاییه

رئیس قوه قضاییه برای مدت پنج سال توسط مقام رهبری منصوب می‌شود و عالی‌ترین مقام این قوه است.

ویژگی‌های رئیس قوه قضاییه در قانون اساسی چنین تعیین شده است: «فردی مجتهد عادل‏ و آگاه‏ به‏ امور قضایی‏ و مدیر و مدبر»

وظایف‏ رئیس‏ رئیس‏ قوه‏ قضائیه‏ به‏ شرح‏ زیر است‏:

  • ایجاد تشکیلات‏ لازم‏ در دادگستری؛
  • تهیه‏ لوایح‏ قضایی‏ متناسب‏ با جمهوری‏ اسلامی‏؛
  • استخدام قضات‏ عادل‏ و شایسته‏ و عزل‏ و نصب‏ آنها و تغییر محل‏ مأموریت‏ و تعیین‏ مشاغل‏ و ترفیع آنان‏ و مانند اینها از امور اداری‏، طبق‏ قانون‏.

معاون اول قوه قضاییه

معاون اول قوه قضائیه همان قائم مقام رئیس است و از نظر سازمانی معاونت مستقلی ندارد.

در حال حاضر با حکم رئیس قوه قضاییه، وظایف و اختیارات متعددی به معاون اول این قوه محول شده است، از جمله نظارت بر تمام معاونت‌ها، مراکز و سازمان‌های وابسته به قوه قضاییه، نظارت بر شعب ویژه رسیدگی به پرونده‌های اخلال در نظام اقتصادی و…

معاونت‌های قوه قضاییه

در ساختار فعلی، معاونت‌های قوه قضاییه عبارتند از: معاونت حقوقی و امور مجلس؛ معاونت راهبردی؛ معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی؛ معاونت امور بین الملل و حقوق بشر؛ معاونت مالی، پشتیبانی و عمرانی؛ معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم و معاونت قضایی.

همچنین رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور هم یکی دیگر از معاونان قوهٔ قضاییه محسوب می‌شود.

در نمودار زیر می‌توانید ساختار قوه قضاییه در ایران را مشاهده کنید.

نمودار سازمانی قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران

 

نمایش بیشتر
دوره DBA-MBA حقوقی مدرک دانشگاه تهران موسسه دکتر بهنیایی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.

دکمه بازگشت به بالا