هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰۴/۵/۲۲ به پیشنهاد شماره ۱۴۰۳۲۱۰۰/۱۵۲۰۰ مورخ ۱۴۰۳/۹/۴ وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و به استناد جزء (۱) بند (الف) ماده (۸۳) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۳، آیین‌نامه اجرایی جزء یادشده را به شرح زیر تصویب کرد:
آیین‌نامه اجرایی جزء (۱) بند (الف) ماده (۸۳) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران
(موضوع نحوه تشکیل، اداره و فعالیت تشکلهای حرفه ای صنایع دستی و امور غیرحاکمیتی قابل واگذاری به آنها)
ماده ۱ـ در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
۱ـ قانون: قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۳.
۲ـ قانون حمایت: قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی مصوب ۱۳۹۶.
۳ـ وزارت: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی.
۴ـ معاونت: معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت.
۵ ـ اداره کل: اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان.
۶ ـ کارگروه: کارگروه موضوع ماده (۳) این آیین‌نامه.
۷ـ تشکل حرفه ای: شخص حقوقی، غیردولتی، غیرانتفاعی، غیرسیاسی و غیرتجاری که توسط فعالان صنایع دستی در جهت منافع و اهداف مشخص در ماده (۲) در سطح ملی و استانی با رعایت ضوابط و ترتیب‌های تعیین شده در این آیین‌نامه تشکیل شده و در چهارچوب اساسنامه خود فعالیت می نماید.
۸ ـ تشکل حرفه ای استانی: تشکلی که براساس اهداف تبیین شده در ماده (۲) و سایر مفاد این آیین‌نامه در محدوده جغرافیایی استان فعالیت می نماید و اعضای آن صرفاً از همان استان دارای مجوز فعالیت می باشند.
۹ـ تشکل حرفه ای ملی: از تجمیع نمایندگان حداقل شانزده تشکل حرفه ای استانی ایجاد شده و براساس اهداف تبیین شده در ماده (۲) و سایر مفاد این آیین‌نامه فعالیت می نماید.
۱۰ـ شورای تشکل‌ها: نمایندگان مجامع، انجمن‌ها، شرکت‌های تعاونی، اتحادیه صنفی، تشکلهای مردم نهاد و صاحب نظران و پیشکسوتان حوزه‌های مختلف صنایع دستی استان که بنا بر دعوت رئیس کارگروه استان نسبت به تشکیل هیئت مؤسس تشکل حرفه ای استان اقدام می نماید.
۱۱ـ هیئت مؤسس: متشکل از اشخاص حقیقی یا نمایندگان اشخاص حقوقی فعال صنایع دستی که امور مربوط به تأسیس تشکل حرفه ای استان و وظایف مرتبط با آن را پیگیری و برای دریافت مجوز اولیه تأسیس، اقدام می نماید.
۱۲ـ فعال صنایع دستی: اشخاص حقیقی یا حقوقی که بر اساس ماده (۱) و تبصره (۲) ماده (۳) قانون حمایت به عنوان فعال صنایع دستی شناخته می شوند.
۱۳ـ عضو: داوطلب واجد شرایطی که مراحل عضویت را گذرانده و با پذیرش اساسنامه، دارای تعهدات و حقوق مندرج در آن است.
۱۴ـ مجمع عمومی: بالاترین رکن تشکل حرفه ای که مطابق اساسنامه با اجتماع اعضاء تشکیل می‌شود.
۱۵ـ اساسنامه: سند مصوب مجمع عمومی که متضمن ساختار، تشکیلات، ارکان و حدود وظایف و اختیارات، نحوۀ تعیین و تغییر اعضاء، عضویت در تشکل حرفه ای، شرایط تغییر و اصلاح اساسنامه، مبنای اعتبار اسناد اداری و مالی، تعیین منابع مالی، نحوۀ انحلال و سایر موارد مربوط به تشکل حرفه ای در چهارچوب قوانین و مقررات و موازین شرعی می باشد.
۱۶ـ هیئت مدیره: متشکل از منتخبان مجمع عمومی که مطابق اساسنامه و مصوبات مجمع عمومی، مسئولیت تحقق اهداف تشکل حرفه ای صنایع دستی را بر عهده دارد.
۱۷ـ موافقت اولیه: مجوز موقتی که جهت تحصیل شرایط لازم برای صدور پروانه فعالیت تشکل حرفه ای، توسط اداره کل صادر می‌شود. مدت اعتبار موافقت اولیه، شش ماه بوده و قابلیت تمدید برای یک دوره شش ماهه متوالی را دارد.
۱۸ـ پروانه فعالیت : مجوزی که از سوی اداره کل صادر شده و براساس آن به تشکل حرفه ای اجازه داده می‌شود تا مطابق اساسنامه و در چهارچوب قوانین و مقررات فعالیت کند. پروانه فعالیت برای مدت پنج سال دارای اعتبار بوده و قابلیت تمدید دارد.
۱۹ـ گروه رشته‌های مصوب صنایع دستی: رشته‌های موضوع ماده (۱) قانون حمایت که بنا بر اشتراکات و برخی ویژگی‌ها درهجده گروه رشته صنایع دستی دسته بندی شده اند.
ماده ۲ـ هدف تشکلهای حرفه ای صنایع دستی بهره مندی از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود در تشکلهای حرفه ای جهت هم افزایی درفعالیت‌های مرتبط با آموزش، تولید و بازرگانی صنایع دستی می باشد.
ماده ۳ـ به منظور بررسی و اتخاذ تصمیم درخصوص صدور موافقت اولیه، پروانه فعالیت و برنامه ریزی و نظارت بر فعالیت موضوعات مرتبط با تشکل حرفه ای، کارگروه ملی و استانی با ترکیب و شرح وظایفی که در مواد آتی درج شده است بدون توسعه تشکیلات جدید حسب مورد در وزارت و اداره کل تشکیل می‌شود.
تبصره ـ دبیرخانه کارگروه با استفاد از نیروی انسانی، امکانات و تشکیلات (واحد و پست سازمانی) موجود در وزارت و اداره کل و زیرنظر رئیس کارگروه تشکیل و اداره می‌شود.
ماده ۴ـ اعضای کارگروه ملی به شرح زیر است:
۱ـ معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت (رئیس).
۲ـ نماینده وزارت صنعت، معدن و تجارت (در سطح معاون وزیر یا مدیرکل مرتبط).
۳ـ نماینده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (در سطح معاون وزیر یا مدیرکل مرتبط).
۴ـ نماینده وزارت کشور (در سطح معاون وزیر یا مدیرکل مرتبط).
۵ ـ مدیرعامل صندوق توسعه صنایع دستی و احیای اماکن و ابنیه تاریخی.
۶ ـ نماینده اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران (در سطح رئیس اتاق یا معاون).
۷ ـ نماینده اتاق اصناف ایران (در سطح رئیس اتاق یا معاون).
۸ ـ نماینده تشکلهای مردم نهاد صنایع دستی.
۹ ـ نماینده اتاق تعاون (در سطح رئیس اتاق یا معاون).
تبصره ۱ـ رئیس کارگروه ملی مجاز است حسب مورد از نماینده سایر دستگاه‌های اجرایی برای حضور در جلسات کارگروه ملی به عنوان عضو مدعو بدون حق رأی دعوت نماید.
تبصره ۲ـ نماینده تشکلهای مردم نهاد در سال اول به انتخاب کارگروه ملی و از سال‌های بعد توسط تشکل انتخاب می‌شود.
ماده ۵ ـ وظایف کارگروه ملی به شرح زیر است:
۱ـ بررسی شرایط متقاضی تأسیس و صدور موافقت اولیه و پروانه فعالیت تشکل حرفه ای ملی.
۲ـ نظارت بر فعالیت تشکل حرفه ای ملی مطابق قانون و ضوابط و مقررات مربوط.
۳ـ بررسی شکایات و اتخاذ تصمیم در مورد تخلفات تشکل حرفه ای ملی.
۴ـ اتخاذ سازوکار مناسب برای هم افزایی، یکسان سازی، یکپارچگی و انسجام بخشی تشکل‌ها، شرکت‌های تعاونی، انجمن‌ها، جوامع، مجامع و اتحادیه‌های صنفی صنایع دستی در قالب تشکل حرفه ای صنایع دستی.
ماده ۶ ـ اعضای کارگروه استانی به شرح زیر است:
۱ـ مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان (رئیس کارگروه).
۲ـ نماینده استاندار (در سطح معاون استاندار یا مدیرکل).
۳ـ مدیرکل یا نماینده (درسطح معاون مدیرکل) سازمان صنعت، معدن و تجارت استان.
۴ـ مدیرکل یا نماینده (درسطح معاون مدیرکل) تعاون، کار و رفاه احتماعی استان.
۵ ـ نماینده تشکل مردم نهاد (به انتخاب رئیس کارگروه).
۶ ـ رئیس یا نماینده اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان (در سطح رئیس یا نایب رئیس).
۷ ـ رئیس یا نماینده اتاق اصناف استان (در سطح رئیس یا نایب رئیس).
۸ ـ نماینده اتاق تعاون (در سطح رئیس یا نایب رئیس).
۹ ـ یک نفر کارشناس مجرب صنایع دستی به انتخاب رئیس کارگروه.
تبصره ۱ـ رئیس کارگروه استانی مجازاست حسب مورد از نماینده سایر دستگاه‌های اجرایی برای حضور در جلسات کارگروه استانی به صورت عضو مدعو و بدون حق رأی دعوت بعمل آورد.
تبصره ۲ـ نماینده تشکلهای مردم نهاد در سال اول به انتخاب کارگروه استانی و از سال‌های بعد توسط تشکل انتخاب می‌شود.
ماده ۷ـ وظایف کارگروه استانی به شرح زیر است:
۱ـ اتخاذ تمهیدات لازم برای اجرای سیاست‌ها و شیوه نامه‌های ابلاغی ازسوی کارگروه ملی.
۲ـ بررسی شرایط متقاضی تأسیس و صدور موافقت اولیه و پروانه فعالیت تشکل حرفه ای استان.
۳ـ نظارت بر فعالیت تشکل حرفه ای استان مطابق قانون و ضوابط و مقررات مربوط.
۴ـ تهیه و ارسال گزارش فعالیت‌های تشکل حرفه ای استان به کارگروه ملی.
۵ ـ اتخاذ سازو کار مناسب برای تشکیل شورای تشکل‌ها.
ماده ۸ ـ شورای تشکل‌ها موظف است با هماهنگی و نظارت کارگروه استانی ظرف یک ماه ضمن تشکیل جلسه، تمهیدات لازم برای اطلاع رسانی و دعوت از فعالان صنایع دستی جهت معرفی اعضای هیئت مؤسس تشکل حرفه ای استان اتخاذ نماید.
ماده ۹ـ شرایط اعضای هیئت مؤسس به شرح زیر تعیین می‌شود:
۱ـ داشتن تابعیت ایران.
۲ـ دارا بودن حداقل بیست سال سن.
۳ـ برخورداری از حداقل پنج سال سابقه مرتبط در حوزه صنایع دستی.
۴ـ عدم محرومیت قانونی از حقوق اجتماعی.
ماده ۱۰ـ مدارک مورد نیاز جهت تقاضای صدور موافقت اولیه به شرح زیر است و باید به همراه تقاضانامه کتبی و فهرست مکتوب اسامی و مشخصات فردی اعضای هیئت مؤسس (حداقل ۷ نفر) شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، تاریخ تولد، نشانی محل سکونت و محل فعالیت، شماره تماس ثابت و همراه به دبیرخانه کارگروه ذی‌ربط ارائه و یک نفر به عنوان نماینده هیئت مؤسس معرفی گردد:
۱ـ تصویر صفحه نخست شناسنامه و کارت ملی (در صورت دارا بودن توضیحات شناسنامه، ارائه تصویر صفحه توضیحات شناسنامه الزامی است).
۲ـ تصویر مجوز، مدرک یا سابقه کسب و پیشه مرتبط با صنایع دستی.
۳ـ اساسنامه پیشنهادی.
ماده ۱۱ـ هیئت مؤسس موظف است، پس از دریافت موافقت اولیه، ظرف شش ماه نسبت به عضوگیری، تشکیل مجمع عمومی، تصویب اساسنامه و انتخاب هیئت مدیره تشکل حرفه ای اقدام نماید. در غیر این صورت موافقت اولیه تأسیس، باطل می‌شود.
تبصره ۱ـ هیئت مؤسس می تواند در صورت وجود دلایل موجه و با تأیید کارگروه این مهلت را تنها برای یک بار به مدت سه ماه دیگر تمدید کند.
تبصره ۲ـ اولین مجمع عمومی با حضور حداقل یکصد نفر از فعالان صنایع دستی استان تشکیل و رسمیت می یابد.
تبصره ۳ـ هیئت مؤسس موظف است، به منظور حضور نماینده و ناظر کارگروه در
مجمع عمومی، زمان تشکیل مجمع عمومی را یک هفته قبل از تشکیل آن از طریق انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار به اطلاع دبیرخانه کارگروه برساند.
تبصره ۴ـ نماینده و ناظر کارگروه پس از تایید و امضای صورتجلسه مجمع عمومی، صورتجلسه مربوط را جهت ثبت در سوابق و صدور معرفی نامه به اداره ثبت شرکت‌ها، به دبیرخانه کارگروه ارسال می نماید.
تبصره ۵ ـ تا زمانی که پروانه فعالیت تشکل حرفه ای صادر نگردیده، تشکل حق هیچ گونه فعالیتی ندارد.
تبصره ۶ ـ وزارت به منظور ایجاد رویه واحد، می تواند یک نمونه اساسنامه را به عنوان اساسنامه نمونه در چهارچوب مفاد این آیین‌نامه تدوین و ابلاغ نماید. در این صورت
اساسنامه‌های تهیه شده توسط هیئت مؤسس تشکل‌ها نباید خارج از چهارچوب‌های تعیین شده در اساسنامه نمونه باشد.
ماده ۱۲ـ تشکلهای حرفه ای موظفند پس از صدور مجوز از سوی وزارت، نسبت به اخذ شناسه ملی از مراجع ذی‌ربط اقدام نمایند.
ماده ۱۳ـ کارگروه موظف است پس از دریافت، بررسی و تأیید صحت مدارک مربوط و فرایند آن، حداکثر ظرف ده روز کاری نسبت به صدور پروانه فعالیت تشکل حرفه ای استان از جانب اداره کل اقدام نماید.
ماده ۱۴ـ به منظور یکپارچگی و انسجام بخشی امور، در هر استان صرفاً یک تشکل حرفه ای صنایع دستی تشکیل می گردد.
ماده ۱۵ـ تشکل حرفه ای ملّی، از نمایندگان حداقل شانزده تشکل حرفه ای استانی تشکیل می‌شود که اعضای آن، یک نفر نماینده منتخب از اعضای هیئت مدیره به انتخاب هیئت مدیره از هر تشکلهای حرفه ای استانی بوده و ضمن ارائه تقاضای کتبی مبنی بر درخواست تشکیل «تشکل حرفه ای ملی» به کارگروه ملی و پس از موافقت آن، از طریق انتخابات، نسبت به تصویب اساسنامه وتعیین اعضاء هیئت مدیره «تشکل حرفه ای ملی» اقدام می نماید.
ماده ۱۶ـ کارگروه ملی پس از اخذ مستندات مربوط، نسبت به صدور پروانه فعالیت با امضای معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت اقدام می نماید.
ماده ۱۷ـ وظایف و اختیارات تشکل حرفه ای به شرح زیر است:
۱ـ مشاوره، اظهارنظر و ارائه پیشنهاد و راهکار در فرایند برنامه ریزی‌های مرتبط با صنایع دستی در سطوح استانی یا ملی حسب مورد متناسب با تخصص و موضوع فعالیت مربوط.
۲ـ پیگیری و مطالبه حقوق فعالان صنایع دستی در مسایل حوزه تخصصی مربوط.
۳ـ ارائه خدمات حسب تخصص و حوزه فعالیت به اعضای ذی‌ربط.
۴ـ ارائه پیشنهاد برای تهیه، تنظیم یا تغییر قوانین و مقررات حوزه صنایع دستی به وزارت.
۵ ـ همکاری و انعقاد تفاهم نامه و یا قرارداد با اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی در چهارچوب صلاحیت خود.
۶ ـ ارائه خدمات آموزشی و استفاده از ابزارهای اطلاع رسانی و محصولات فرهنگی، آموزشی و پژوهشی با رعایت قوانین و مقررات مربوط در حوزه تخصصی خود.
۷ـ انجام فعالیت‌های غیرانتفاعی مرتبط با اهداف و وظایف تعیین شده.
۸ ـ ارائه پیشنهاد برای تعیین نرخ و تعرفه خدمات ارائه شده.
۹ـ اجرای کلیه دستورالعمل‌ها، مصوبات و بخشنامه‌های ابلاغی از سوی وزارت.
۱۰ـ هماهنگی با شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی به منظور انجام امور مرتبط با صنایع دستی نظیر راه اندازی و توسعه نمایشگاه‌ها، بازارچه‌ها و شهرک‌های صنایع دستی.
۱۱ـ مشاوره، اظهارنظر و ارائه پیشنهاد و راهکار برای بهره گیری از صنایع دستی در چیدمان و مبلمان شهری.
۱۲ـ ارائه پیشنهاد و راهکار برای بهره گیری از صنایع دستی در اقلام و هدایا به شهرداری‌ها و دستگاه‌های اجرایی، شرکت‌ها و مؤسسات.
۱۳ـ سایر امور مربوط با رعایت مفاد این آیین‌نامه و قوانین و مقررات مربوط.
ماده ۱۸ـ وزارت می تواند پس از تشکیل تشکل حرفه ای، امور غیرحاکمیتی و اختیارات زیر را در چهارچوب قوانین و مقررات به تشکل حرفه ای واگذار نموده و تشکل حرفه ای موظف است در چهارچوب ضوابط و مقررات ابلاغی از سوی وزارت، نسبت به انجام آن اقدام نماید:
۱ـ برنامه ریزی و اقدام برای برگزاری رویدادهای ترویجی صنایع دستی در سطوح مختلف استانی، ملی و بین المللی، منطقه ای نظیر المپیادها و مسابقات تخصصی و جشنواره‌های صنایع دستی، برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی، صدور شناسنامه آثار و تولیدات، برگزاری مراسم اعطای گواهی کیفیت کارگاهی، انجام درجه بندی مجوزهای فعالیت صنایع دستی، استانداردنویسی رشته‌های صنایع دستی با رعایت ضوابط و مقررات مربوط و اخذ مجوزات لازم از وزارت و مراجع ذی‌ربط.
۲ـ بازرسی و ارزیابی فنی واحدهای دارنده مجوز صنایع دستی به نمایندگی از وزارت و ارائه گزارش تخلف واحدهای متخلف به اداره کل.
۳ـ سایر امور غیرحاکمیتی مرتبط با صنایع دستی قابل واگذاری به تشخیص وزارت با رعایت قوانین و مقررات مربوط.
ماده ۱۹ـ به منظور تحقق اهداف تعیین شده و توانمندسازی اعضاء، تشکل حرفه ای می تواند نسبت به تشکیل کارگروه (کمیته)های مرتبط با فعالیت‌های تخصصی، نظیر کارگروه هنرمندان، کارگروه تولیدکنندگان و صنعتگران، کارگروه بازرگانان و فروشندگان و کارگروه آموزش اقدام نماید. باتوجه به تنوع و ویژگی‌های انحصاری رشته‌های مصوب صنایع دستی، تشکل حرفه ای با بهره گیری و دعوت از اساتید مجرب و صاحب نظران رشته‌های دارای پراکندگی و تعدد در استان، نسبت به تشکیل گروه‌های تخصصی مربوط ذیل کارگروه تولیدکنندگان و صنعتگران اقدام نماید.
ماده ۲۰ـ منابع درآمدی تشکل حرفه ای عبارتند از :
۱ـ ورودیه و حق عضویت اعضاء.
۲ـ وجوه دریافتی در ازای خدمات ارائه شده.
۳ـ کمک‌ها و هدایای نقدی و غیرنقدی از اشخاص حقیقی یا حقوقی با رعایت قوانین و مقررات مربوط.
۴ـ وجوه حاصل از فعالیت‌های قانونی انجام شده در چهارچوب موضوع فعالیت، اهداف و اساسنامه.
تبصره ۱ـ میزان حق عضویت اعضاء هرساله به پیشنهاد تشکل و تصویب مجمع عمومی آن تعیین می گردد.
تبصره ۲ـ تشکلهای حرفه ای استانی موظفند درصدی از درآمد حاصل از دریافت حق عضویت اعضاء خود را که میزان آن توسط مجمع عمومی تشکل ملی تعیین می‌شود در پایان هر سال به حساب تشکل حرفه ای ملی واریز نمایند.
ماده ۲۱ـ دستگاه‌های اجرایی که درحوزه آموزش‌های رسمی و غیر رسمی صنایع دستی دخالت دارند، می توانند با رعایت قوانین و مقررات مربوط در برنامه‌های آموزشی خود ازظرفیت‌ها و توانمندی‌های تشکل حرفه ای بهره مند شوند.
ماده ۲۲ـ دستگاه‌های اجرایی که درحوزه آموزش‌های رسمی و غیر رسمی صنایع دستی دخالت دارند، موظفند از ظرفیت تشکل حرفه ای در شناسایی نیازهای آموزشی صنایع دستی استفاده نمایند.
ماده ۲۳ـ تشکل حرفه ای مجاز است به منظور تحقق اهداف پیش بینی شده، ضمن تشکیل شرکت تعاونی‌های مرتبط با موضوع اساسنامه وفق ضوابط و مقررات مربوط و اخذ مجوزهای لازم از مراجع ذی‌ربط، از ظرفیت‌های موجود در شرکت تعاونی‌ها و سایر تشکلهای مردم نهاد صنایع دستی مرتبط بهره مند گردد.
ماده ۲۴ـ مسئولیت اجرای این آیین‌نامه در حوزه فرش دستباف بر عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت می باشد.
معاون اول رئیس جمهور ـ محمدرضا عارف
جزء (۱) بند (الف) ماده (۸۳) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران
ماده۸۳– به‌منظور توسعه گردشگری داخلی و افزایش جذب گردشگران خارجی، حفظ میراث فرهنگی کشور و همچنین توسعه و ترویج صنایع دستی اقدامات زیر انجام می‌شود:
الف-
۱- تمامی تأسیسات و فعالیت‌های گردشگری و حوزه صنایع دستی از هر نظر دارای معافیت‌های مالیاتی قبلی و قوانین و مقررات بخش صنعت خود بوده و از شمول قوانین نظام صنفی مستثنی هستند. به‌منظور یکسان‌سازی، یکپارچگی و انسجام‌بخشی تشکلهای حرفه‌ای صنعت گردشگری و صنایع دستی، آیین‌نامه اجرائی این بند مشتمل بر نحوه تشکیل، اداره، فعالیت، آموزش و توانمندسازی اعضای تشکلهای مذکور و امور غیرحاکمیتی قابل واگذاری به آنها ، توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بر اساس قوانین و مقررات ظرف سه‌‌ماه از لازم الاجرا شدن این قانون تهیه شده و به‌تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
