ابطال بخشنامه رئیس سازمان غذا و دارو درخصوص امتیاز مدرک تحصیلی برای دریافت موافقت اصولی تأسیس داروخانه، از تاریخ تصویب

پیام رای:

بندهای ۱ تا ۴ جدول مندرج در ماده واحده بخشنامه شماره ۶۵۵/۴۸۶۹۵ مورخ ۱۴۰۳/۵/۱۷ معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از جهت الحاق برخی از شرایط جدید به جدول شماره ۲ ماده ۱۵ آیین نامه تأسیس، ارائه خدمات و اداره داروخانه ها مصوب ۱۴۰۰/۳/۸ در خصوص امتیاز مدرک تحصیلی جهت بررسی صلاحیت به منظور دریافت موافقت اصولی تأسیس داروخانه، از تاریخ تصویب ابطال شد

مشخصات دادنامه

تاریخ دادنامه: 1404/۲/۲

شماره دادنامه:  ۱۴۰۴۳۱۳۹۰۰۰۰۲۳۸۳۹۰

شماره پرونده: 0301564

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای محمدرضا کلاگر

طرف شکایت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بندهای ۱ الی ۴ جدول مندرج در ماده واحده بخشنامه شماره ۶۵۵/۴۸۶۹۵ مورخ ۱۴۰۳/۵/۱۷ معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

گردش کار:

شاکی به موجب دادخواستی ابطال بندهای ۱ الی ۴ جدول مندرج در ماده واحده بخشنامه شماره ۶۵۵/۴۸۶۹۵ مورخ ۱۴۰۳/۵/۱۷ معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

“همان طور که مستحضرید در حیطه فعالیت به امور پزشکی قانونگذار بر مُجاز بودن مؤسساتی تأکید دارد که اولاً توسط افرادی که تخصص مربوطه را دارند تأسیس گردند. ثانیاً مؤسسین آنها باید قبلاً پروانه اشتغال به حرفه مربوطه را هم کسب نموده باشند با این توضیح  که ماده ۲ قانون طبابت ۱۲۹۰ و ماده ۱ قانون اصلاح خدمت خارج از مرکز پزشکان، دندانپزشکان و داروسازان مصوّب ۱۳۶۰ افراد متخصّص در امور پزشکی را فارغ التحصیلان مراکز آموزشی دانشگاهی در گروه پزشکی یا مدارس طبی داخلی یا خارجی برشمرده است  و ماده۱ قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان مصوّب ۱۳۶۷ با اصلاحات بعدی عبارت «کلیه افراد ایرانی با تحصیلات فوق دیپلم و بالاتر گروه پزشکی» را قید نموده است.

با توجه به ماده۱ قانون مربوط به مقرّرات امور پزشکی و دارویی مصوّب ۱۳۳۴ و اصلاحات و الحاقات بعدی که از داروخانه به عنوان یکی از مؤسسات پزشکی نام برده شده و ماده ۳ همین قانون که رشته داروسازی را یکی از رشته های پروانه دار حِرف پزشکی بر شمرده است و با عنایت به مواد ۱ و ۲ قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مصوّب ۱۳۶۷ و مواد قانونی مورد اشاره در خصوص لزوم داشتن دانشنامه یا تحصیلات دانشگاهی گروه پزشکی از به کار بردن لفظ متخصص در نص قانون چنین بر نمی آید که منظور قانونگذار افراد دیپلمه یا با تحصیلات غیررشته های پزشکی باشد.

مستند به ماده ۳ قانون مربوط به مقرّرات امور پزشکی و دارویی مصوّب ۱۳۳۴ با اصلاحات بعدی و بند ۱۲ و ۱۴ ماده۱ قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت مصوّب سال ۱۳۶۷، منظور از پروانه کار یا اشتغال به حرفه، پروانه های موقت یا دائم پزشکی موضوع ماده ۹ قانون اصلاح خارج از خدمت پزشکان، دندانپزشکان و داروسازان مصوّب سال ۱۳۶۰ می‌باشد که به تجویز تبصره ماده۵ قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان مصوّب سال ۱۳۶۷ با اصلاحات بعدی مجوز و لازمه مداخله و فعالیت در امور پزشکی داشتن پروانه های موصوف می‌باشد.

به وضوح آشکار است قانونگذار در ایجاد و راه اندازی مؤسسات پزشکی شروط فوق را تعیین و تبیین نموده است چرا که در مواد ۵، ۶ و ۷ قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی برای فعالیت شاغلین حِرف پزشکی و وابسته به امور فنّی به طور مجزّا به داشتن پروانه و مجوزهای قانونی کار و صلاحیت حرفه ای تأکید ورزیده است و مقوله تأسیس مؤسسات پزشکی و فعالیت شاغلین حِرف پزشکی به امور فنّی دو موضوع جدا از هم و هریک نیازمند تخصّص لازم و واجد شروط قانونی می‌باشد.

با کمال تعجب در ردیف ۳ و ۴ ماده واحده مورد اعتراض وزارت بهداشت برای مدارک کاردانی و کارشناسی و به بالاتر در رشته های علوم پزشکی قائل به امتیاز گشته است.

همان طور که آیین نامه اجرایی وظایف و صلاحیت داروسازان شاغل در داروخانه (موضوع ابلاغیه شماره ۶۵۵/۵۶۴۱۴ مورخ ۱۳۹۷/۶/۲۱ رئیس سازمان غذا و دارو) و رأی شماره ۲۴۹۸۹۶ [۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۰۲۴۹۸۹۶] مورخ ۱۴۰۳/۲/۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مؤید همین موضوع است و نظر وزارت بهداشت در حیطه تشخیص و تعیین صلاحیت متخصّصین گروه پزشکی مرجع است و به کار بردن الفاظ مبهم و کلی رشته های گروه پزشکی تنها مجوز دخالت در امور دارویی توسط سایر حِرف پزشکی را فراهم نموده و تالی فساد و مضر سلامت جامعه و مخالف سیاست های کلی سلامت ابلاغی مقام معظّم رهبری است. در نهایت مستند به دلایل به شرح فوق ابطال بندهای ۱ تا ۴ ماده واحده بخشنامه مورد اعتراض و اعمال ماده۱۳ مورد استدعاست.”

متن مقرره مورد شکایت:

“بخشنامه شماره ۶۵۵/۴۸۶۹۵ مورخ ۱۴۰۳/۵/۱۷ معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

معاون محترم غذا و دارو دانشگاه/ دانشکده های علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی سراسر کشور

موضوع: الحاق ماده واحده به ضابطه تأسیس، ارائه خدمات و اداره داروخانه ها* ابلاغ رأی کمیسیون مرکز (۱۴۰۳/۴/۱۹)

با سلام و احترام؛

در اجرای دادنامه شماره ۷۹۱۱۶۷ [۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۰۷۹۱۱۶۷] به تاریخ ۱۴۰۲/۳/۳۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر «ابطال درج محدودیت مقرر در جزء ۸ ماده۱ آیین نامه تأسیس، ارائه خدمات و اداره داروخانه ها مصوّب ۱۴۰۰/۳/۸ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» و به منظور تعیین تکلیف متقاضیان، موضوع در کمیسیون قانونی ماده (۲۰) مرکز به تاریخ ۱۴۰۳/۴/۱۹ مطرح و جهت وحدت عمل در معاونت/ مدیریت غذا و دارو دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور مقرّر گردید ماده واحده ذیل به ضابطه جاری تأسیس، ارائه خدمات و اداره داروخانه ها الحاق گردد.

ماده واحده ـ امتیاز مدرک تحصیلی جهت بررسی صلاحیت به منظور دریافت موافقت اصولی تأسیس داروخانه به شرح ذیل می‌باشد:

ردیف ـ مدرک تحصیلی ـ امتیاز

۱ـ مدرک دیپلم ـ ۵۰۰ امتیاز

۲ـ مدرک دانشگاهی در رشته های غیرعلوم پزشکی ـ ۶۰۰  امتیاز

۳ـ مدرک کاردانی و کارشناسی در رشته های علوم پزشکی ـ ۸۰۰  امتیاز

۴ـ مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر در رشته های علوم پزشکی ـ۱۰۰۰ امتیاز

تبصره۱ـ ملاک عمل در خصوص اصالت مدارک اشاره شده در جدول فوق، تأییدیه تحصیلی از وزارت مربوطه می‌باشد.

تبصره۲ـ امتیاز اشتغال متقاضیان فوق پس از ارائه گواهی از داروخانه محل اشتغال و شعبه سازمان تأمین اجتماعی محل مبنی بر خدمت در داروخانه و تأیید دانشگاه مربوطه، به میزان یک سوم» جدول ضریب محرومیت محل خدمت مشمولان قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان» برای آن محل محاسبه می گردد.

تبصره۳ـ متقاضیان موضوع این ماده واحده مجاز به ثبت درخواست تحت عنوان ماده (۹) و تبصره (۴) ماده (۴) آیین نامه تأسیس، ارائه خدمات و اداره داروخانه ها نمی باشند.

تبصره۴ـ مفاد جدول شماره (۲) ماده (۵) آیین نامه تأسیس، ارائه خدمات و اداره داروخانه ها به قوّت خود باقی می‌باشد. ـ معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی”

در پاسخ به شکایت مذکور، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لوایح شماره ۱۲۱/۷۹۴ مورخ ۱۴۰۳/۹/۷ و ۶۶۲/۷۳۰۰۷ مورخ ۱۴۰۳/۷/۲۹ توضیحاتی داده که خلاصه آن به قرار زیر است:

“این وزارتخانه در آیین نامه مذکور با توجه به بندهای ۱، ۱۱ و ۱۲ ماده۱ قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بند (۷ـ۱) سیاست های کلی سلامت مصوب ۱۳۹۳/۱/۱۸، بند (الف) ماده ۷۲ قانون برنامه ششم توسعه، ماده ۸ قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوّب سال ۱۳۶۴، بند ۱ آیین نامه اجرایی ماده ۸ قانون فوق الذکر، ماده۱ قانون مربوط به مقرّرات  و امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی و سایر قوانین و مقرّرات موضوعه که شاکی نیز به برخی از آنها اشاره نموده است، مؤسس داروخانه را داروساز اعلام نموده است لکن این جزء مورد ایراد سازمان بازرسی کل کشور قرار گرفته و هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۷۹۱۱۶۷ [۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۰۷۹۱۱۶۷] مورخ ۱۴۰۲/۳/۳۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نسبت به ابطال آن اقدام نموده است.

همچنین در ضابطه تأسیس و اداره داروخانه ها ابلاغی ۱۳۹۵/۷/۲۵ و ضوابط پیشین، جدول امتیاز مدرک تحصیلی و نحوه کسب امتیاز اشتغال متقاضیان تأسیس داروخانه (دارای مدرک داروسازی و غیر آن) درج گردیده بود که عیناً همان امتیازات در بخشنامه مذکور درج گردیده است و افرادی که مدرک غیرداروسازی دارند می توانند مطابق آن اقدام به تأسیس داروخانه نمایند.

مطابق ماده (۲۰) قانون مربوط به مقرّرات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوّب سال ۱۳۳۴ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن، به صلاحیت مؤسسین داروخانه از جمله وظایف مصرّح کمیسیون تخصصی پیش بینی شده در این ماده می‌باشد. مطابق با اصل (۱۳۸) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران «هریک از وزیران نیز در حدود وظایف خویش و مصوبات هیأت وزیران حق وضع آیین نامه دارند. با توجه به مراتب فوق الذکر و بیان این نکته که امتیاز مدرک تحصیلی فقط بخشی از امتیازات لازم برای صدور پروانه تأسیس داروخانه می‌باشد، دغدغه شاکی وجاهتی نداشته و موجبی برای ابطال بخشنامه مذکور وجود ندارد.”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۴/۲/۲ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

با عنایت به این که آیین نامه تأسیس، ارائه خدمات و اداره داروخانه ها مصوّب ۱۴۰۰/۳/۸ در مقام احصای ضوابط حاکم بر نحوه تأسیس داروخانه ها توسط وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تصویب شده و در ماده ۵ این آیین نامه امتیازات مدارک تحصیلی متقاضیان تعیین گردیده است، بنابراین بندهای ۱ تا ۴ جدول مندرج در ماده واحده بخشنامه مورخ ۱۴۰۳/۵/۱۷ رئیس سازمان غذا و دارو از جهت الحاق برخی از شرایط جدید به جدول شماره ۲ ماده ۵ این آیین نامه خارج از حدود اختیارات پیش بینی شده برای رئیس سازمان غذا و دارو بوده و مستند به بند ۱ ماده۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ صدور ابطال می شود. این رأی براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوّب ۱۴۰۲/۲/۱۰) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ احمدرضا عابدی

بیشتر بخوانید:

ابطال قسمتی از آیین نامه تاسیس، ارائه خدمات و اداره داروخانه‌ها درخصوص تعیین مجازات برای تخلفات موسس یا مسئول فنی داروخانه