بخشنامه رفع ابهام از دستورالعمل عفو معیاری

سؤال ۱- در خصوص بند ت دستور العمل مربوط به تخفیف یک درجه مجازات محکومان به اعدام متطور تبدیل به چه میزان از حبس می‌باشد؟

جواب- با عنایت به رویه موجود در تبدیل مجازاتهای اعدام به حبس در صورتیکه محکوم علیه‌ای مشمول این بند از دستور العمل گردد مجازات اعدام وی به سی سال حبس تبدیل گردد.

سوال ۲- در بند ۲ شق چ از قاچاق عمده مواد مخدر بعنوان استثنای از عفو قید شده است. آیا محکومینی که جرائم آنها نگهداری یا حمل یا خرید و فروش مواد مخدر می‌باشند مشمول عفو خواهند شد یا خیر؟

جواب- با توجه به مواد ۸ و ۵ و ۴ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر که برای کلیه مجرمین جرائم تولید ساخت خرید فروش نگهداری حمل قاچاق و … مجازات یکسانی در نظر گرفته است. لذا بر مبنای صدر بند ۲ شق چ کلیه جرائم مواد مخدر و روان‌گردان به صورت مسلحانه با عمده از شمول این عفو معیاری مستثنی می‌باشند و مندرجات داخل در این بند صرفاً جهت تشریح جرائم عمده مواد مخدر می‌باشد.

سوال ۳ – در خصوص بند ۳ شق چ دستور العمل، آیا بزه حمل و نگهداری سلاح گرم جنگی و مهمات مشمول عفو می‌باشد یا خیر؟

جواب- با عنایت به اینکه جرائم خرید فروش توزیع و قاچاق سلاح جنگی و مهمات به عنوان مستثنی از عفو قید گردیده لذا محکومین جرائم حمل یا نگهداری سلاح جنگی و مهمات مشمول عفو می‌گردند.

سوال ۴- در خصوص محکومان به تحمل شلاق تعریزی مذکور در بندث دستورالعمل آیا صرفاً شامل محکومانی که فقط به شلاق محکوم شدند می‌گردد یا محکومانی که علاوه بر مجازات حبس یا جزای نقدی به شلاق محکوم می‌گردند را نیز شامل می‌گردد؟

جواب- عفو محکومان به تحمل شلاق تعزیزی شامل کلیه محکومانی که علاوه بر حبس یا جزای نقدی به شلاق تعزیری هم محکوم گردند و یا صرفاً به مجازات شلاق تعزیزی محکوم شده‌اند می‌گردد.

سؤال ۵- منظور از به حکم قانون راجع به حضانت یا سرپرستی فرزندان در بند ۸ قسمت به مربوط به محکومین زن، مشمول احکام قضایی صادره نیز می‌شود یا خیر؟

جواب- بله

سؤال ۶- آیا منظور از مجازات درجه ۶ مندرج در بند ۱ شق ج درجه قانونی است یا درجه ای که به موجب آن محکوم شده است؟

جواب- منظور سابقه کیفری مندرج در حکم می‌باشد.

سؤال ۷- آیا شمول عفو بندهای ذیل شق ب (به غیر از بند ۱) از اصل محکومیت است یا از باقی‌مانده محکومیت؟

جواب- باقی‌مانده محکومیت

سؤال ۸- با توجه به تبصره قسمت پ دستور العمل عفو اگر حبس محکوم علیه مشمول عفو قرار بگیرد آیا جزای نقدی وی بطور مطلق مشمول عفو میشود یا مجدد نیاز به رعایت بندهای ۲،۱، ۳ و ۴ قسمت پ می‌باشد؟

جواب- با عنایت به تبصره قسمت پ شرایط مذکور در بندهای ۱ و ۲ و ۳ و ۴ رعایت گردد.

سؤال ۹- این بخشنامه شامل محکومین به حبس تحت نظارت سامانه الکترونیکی نیز می‌شود؟

جواب- بله

سؤال ۱۰- آیا دستورالعمل عفو شامل جرایم قابل گذشت مانند خیانت در امانت و ترک انفاق با وجود عدم رضایت شاکی و عدم جبران ضرر و زبان شاکی خصوصی می‌شود؟ با توجه به اینکه در متن به رضایت و یا جبران ضرر و زیان شاکی اشاره شده است؟

جواب- در صورت گذشت شاکی پرونده مختومه خواهد شد و نیازی به عفو نمی‌باشد لیکن در صورتی که شاکی مطالبه ضرر و زبان نموده باشد (حکم محکومیت متهم به پرداخت ضرر و زیان صادر شده باشد) و شاکی گذشت ننموده ولی متهم ضرر و زبان را پرداخت نموده یا موجبات پرداخت آن را فراهم نماید با داشتن سایر شرایط مشمول عفو خواهد شد.

سؤال ۱۱- محکومین در غیبت از مرخصی مشمول بخشنامه عفو هستند یا خیر؟

جواب- بله

سوال ۱۲- کسانی که سابقا از نهاد عفو بهره‌مند شدند مشمول عفو معیاری فعلی هم می‌شوند؟

جواب- بله

سؤال ۱۳- در صورتی که محکومیت‌های جزای نقدی با دادنامه اعسار و یا تقسیط در حال اجرا باشد، آیا با توجه به عدم تحمل حبس به علت عدم پرداخت جرای نقدی، امکان عفو وجود دارد؟

جواب- مشمول عفو نمی‌گردد.

سؤال ۱۴- در خصوص جرایمی مثل جعل در صورت عدم رضایت شاکی، جبران خسارت به منظور شمول عفو به چه نحو انجام می‌شود؟

جواب- اگر محکومیت به پرداخت ضررو زبان هم داشته باشد و نسبت به پرداخت آن اقدام نموده و یا ترتیب پرداخت آن را فراهم نموده باشد مشمول عفو می‌گردد و الا اخذ رضایت شاکی الزامی می‌باشد.

سوال ۱۵- شروع به خرید و معاونت در حمل و نگهداری یکصد و بیست کیلوگرم مواد مخدر تریاک آیا شامل عفو میشود یا خیر؟ در واقع حد نصاب وزنی ده و سست معاونت و شروع به جرم باید رعایت شود یا خیر؟

جواب- استثنائات مذکور در بند ۲ قسمت چ شامل کلیه جرائم از جمله مباشر معاون جرم شروع به جرم می‌باشد.

سوال ۱۶- محکومانی که به واسطه اعاده دادرسی حکمشان متوقف شده و در حال حاضر با وثیقه آزاد هستند مشمول عفو می‌شوند؟

جواب- اگر محکوم‌علیه در زندان بوده و با پذیرش درخواست اعاده دادرسی وی حکم متوقف شده باشد تا قبل از نقض حکم با رعایت کلیه شرایط مشمول عفو خواهد شد.

سؤال ۱۷- اگر حبس محکومی با استفاده از عفو ۱۴۰۱ نصف شده باشد به طور مثال محکومیت وی ۱۲ سال بوده و تبدیل به ۶ سال حبس شده است برای اعمال عفو جدید این ۱۲ سال مدنظر قرار می‌گیرد یا ۶ سال؟

جواب- ملاک باقی‌مانده مجازات بعد از اعمال عفو قبلی می‌باشد.

سوال ۱۸- در صورتی که حسب بررسی پانیذ محکوم علیه دو فقره محکومیت قطعی داشته باشد به طور مثال محکومیت سرقت در حال اجرا و محکومیت مواد مخدر در نوبت اجرا در فروض زیر چه اقداماتی انجام گردد؟

(الف) در صورت تعدد جرم شعب ابتدا باید در راستای ماده ۵۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری ادغام را انجام داده و متعاقباً با صدور دادنامه ادغامی نسبت به شمول عفو در خصوص محکومیت ادغامی اتخاذ تصمیم نماید و یا اینکه با توجه به عدم وجود سابقه کیفری بیش از یک فقره نسبت به اعمال عفو در خصوص محکومیتهای محکوم علیه بدون ادغام اتخاذ تصمیم انجام داد؟

جواب- بعد از اعمال ماده ۵۱۰ قانون آئین دادرسی کیفری عفو اعمال خواهد شد.

(ب) در صورتی که حسب بررسی محکومیتی از مصادیق تکرار جرم باشد و یا در فرض بند یک در صورتی که قائل به عدم لزوم اجرای ماده ۵۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری باشیم آیا صرفاً محکومیت در حال اجرا موضوع عفو می‌باشد؟ به طور مثال در پرونده سرقت که حبس آن در حال اجرا می‌باشد و به علت وجود رد مال امکان عفو نسبت به آن وجود ندارد آیا میتوان محکومیت در نوبت اجرای مواد مخدر را با توجه به وجود شرایط مشمول عفو نمود و همچنین اگر محکومیت سرقت مشمول عفو شود آیا به به وجود شرای مشمول عفو بود و همچنین اگر محکومیت سرقت مشمول علو شود آیا محکومیت مواد مخدر نیز در صورت وجود شرایط با فرض محکومیت ۲ سال حبس میتواند به استناد بند ۲ از بخش به سه پنجم آن مشمول عفو قرار گیرد چون نیاز به حداقل ایام حبس گذرانده نیست یعنی آیا محکوم علیه میتواند در صورت وجود شرایط در محکومیت آن مورد عفو قرار گیرد؟

جواب- محکومیتی که در حال اجرا می‌باشد در صورت داشتن کلیه شرایط مشمول عفو می‌گردد.

سؤال ۱۹- طبق دستور العمل عفوه شخصی که تا یک میلیارد ریال به دلیل عجز از پرداخت جزای نقدی در حبس به سر می‌برد آزاد می‌گردد و فردی که از یک میلیارد ریال تا پنج میلیارد ریال محکوم شده و سه ماه در حبس بوده نیز آزاد می‌گردد مع‌الوصف فردی به مبلغ یکصد و ده میلیون تومان محکوم شده و تا ۱۴۰۴/۰۶/۱۹ دو ماه و بیست و پنج روز در زندان بوده بنابراین آزاد نمی‌شود ((نظر بنده این است که از نوزده ۱۹/۰۶/۱۴۰۳ به بعد برای باقی مانده بیش از یکصد میلیون تومان که همان ده میلیون تومان است در زندان باشد و همین روال در خصوص عفو محکومین مشابه نیز اعمال گردد)) زیرا با این بخشنامه عفو بند یک و بند دو قسمت به بخشنامه شامل چنین فردی نمی‌شود. زیرا چنین فردی از هر دو بند عفو محروم می‌شود یعنی این فرد برای ده میلیون تومان اضافی شامل بند یک نمی‌شود و از طرفی برای کمتر از پنج روز حبس شامل بند دو نمی شود.

جواب- حدنصاب‌های مقرر باید رعایت گردد.

سؤال ۲۰ – آیا چنانچه جرمی مانند سرقت که مجازات اصلی آن حبس است مشمول عفو می‌شود مجازات تکمیلی آن مانند اقامت اجباری و غیره نیز مشمول عفو می‌گردد؟

جواب- خیر

سؤال ۲۱- آیا محکوم به جزای نقدی بسیار زیادی که عدد آن قابل خواندن هم نیست و دادگاه جزای نقدی را به پانزده سال حبس تبدیل نموده در صورت وجود شرایط عفو باید حبس وی مشمول عفو گردد یا جزای نقدی؟

جواب- اگر نظر بر اعمال عفو بر جزای نقدی باشد محکوم آزاد می‌شود ولی اگر ملاک حبس باشد مجازات حبس وی کم می‌شود.

سؤال ۲۲- آیا محکومیت معاونت و شروع به جرم در جرائم سرقت مسلحانه یا مقرون به آزار و – مشمول عفو اعطایی می‌باشد. یا خیر؟

جواب- خبر

سؤال ۲۳- در بزه آدم‌ربایی چنانچه میزان محکومیت قضایی کمتر از پنج سال باشد آیا نیاز به رضایت شاکی خصوصی دارد؟ (بند ۶ قسمت چ)

جواب- در بزه آدم ربایی اگر میزان محکومیت کمتر از ۵ سال حبس باشد با رضایت شاکی مشمول عفو دستورالعمل خواهد شد و در صورتیکه میزان محکومیت بیش از ۵ سال حبس باشد در صورت گذشت شاکی نیز مشمول عفو معیاری مذکور نخواهد شد.

سؤال ۲۳ – چنانچه زندانی مرتکب غیبت از مرخصی شده باشد لیکن یکی از شرایط بند (ب) دستورالعمل عفو را داشته باشد مثلاً قبل از غیبت سه ماه حبس را گذرانده باشد مشمول عفو قرار می گیرد؟

جواب- بله

سؤال ۲۵ – در بند ۱۰ قسمت (چ) مهلت رد مال تا چه زمانی می‌باشد؟

جواب – تا زمان صدور دستورالعمل عفو معیاری (۱۴۰۴/۶/۱۹) می‌باشد.

سؤال ۲۶ – منظور از صعب العلاج در بند ۱۰ چیست؟ آیا صرف اعلام پزشکی قانونی کفایت می‌کند؟

جواب – طبق بند ۱۰ قسمت «ب» باید بیماری صعب الاعلاج محکوم علیه به تایید کمیسیون پزشکی قانونی برسد.

سؤال ۲۷ – آیا نداشتن بیش از یک سابقه کیفری قطعی تا درجه ۶، درجه ۶ را هم در بر می‌گیرد یا خیر؟

جواب – بله

سوال ۲۸ – معیار تشخیص اخلال عمده یا کلان در نظام اقتصادی چیست؟ آیا قید این عنوان در احکام دادگاه و یا رسیدگی در شعب ویژه جرائم اقتصادی کفایت می‌کند و یا حسب مورد تعداد شاکی یا مبلغ جرم در تشخیص میتواند موثر باشد؟

جواب- ملاک مندرجات در حکم دادگاه میباشد.

سؤال ۲۹ – در اجرای بند یک قسمت چ، سارقین دارای چه سابقه محکومیت کیفری از شمول این عفو مستثنی می‌باشند؟ دارای هر سابقه کیفری یا سابقه مشابه؟ مسابقه مؤثر یا غیر مؤثر؟ (محکومیتهای قتل عمدی یا غیر عمدی یا هردوی آنها)

جواب – سابقه کیفری مشابه ملاک است.

سؤال ۳۰ – در بند ۱ از قسمت «ب» بخشنامه عفو به حبس تا دو سال (که منظور باید از یک روز تا دو سال باشد) اشاره شده، مشروط به اینکه سه ماه از حبس را گذرانده باشد.

الف لذا چنانچه فرد به ۹۰ روز حبس یا کمتر از آن محکوم شده باشد، نمی‌تواند قبل از گذراندن کل حبس از عفو استفاده نماید. آیا این برداشت درست می‌باشد یا خیر؟

جواب – به طریق اولی محکومیتی که مجازات کمتر از حبس سه ماه (محکومین سازمان قضایی نیروهای مسلح داشته باشند) بدون رعایت شرط تحمل سه ماه حبس در صورت داشتن سایر شرایط مشمول عفو خواهد شد.

سؤال ۲۱ – چنانچه محکوم علیه دارای محکومیت بالاتر از سه ماه باشد ولی شرط حداقل تحمل حبس را نداشته باشد آیا مشمول عفو می‌گردد؟

جواب – خیر

سؤال ۳۲- برای حبسهای بیش از دو سال تا ۲۵ سال شرط حداقل نگذاشته اند آیا سه ماه شامل آنها می‌شود یا خیر؟

جواب- خیر

سوال ۳۳ – در حبسی که بخشی اجرا و بخشی تعلیق شده آیا حبس تنجیزی همراه با حبس تعلیقی را شامل میشود یا خیر؟

جواب – فقط حبس تنجیزی را شامل می شود.

سؤال ۳۴ – اگر محکوم به اتهام سوء استفاده از موقعیت شغلی به حبس تعلیقی محکوم گردیده است و مجدداً مرتکب سوء استفاده از موقعیت شغلی دیگری شد لذا در رای دیگری محکوم به حبس شد. در زمان بخشنامه عفو حبس هم تعلیق بوده و حبس اخیر در حال اجرا می‌باشد آیا وی مشمول عفو می‌شود؟ و آیا این عفو شامل حبس معلقی که الغاء شده می‌گردد یا خیر؟

 جواب – ملاک مجازات قابل اجرا می‌باشد.

سؤال ۳۵ – در قسمت ج بند ۱ منظور از درجه ۶ منظور جرم است یا محکومیت مندرج در دادنامه؟

جواب- محکومیت مندرج در دادنامه.

سؤال ۳۶ – محکوم علیه در حال سپری کردن حبس به جرم اخذ رشوه بوده مرتکب غیبت از زندان شده و به خارج از کشور گریخته است. وثیقه موضوع قرار تامین کیفری وی نیز ضبط شده است آیا عفو شامل وی می‌شود یا خیر؟

جواب- غیبت از مرخصی مانع از عفو نیست.

سؤال ۳۷ – چنانچه فردی باید شرطی از شروط مندرج در بند ج شماره ۳ را تا آذرماه انجام دهد تا مورد عفو قرار گیرد حال در این فرصت داده شده یعنی از زمان ابلاغ عفو تا آذرماه چه وضعیتی از حیث آزادی یا بازداشت دارد؟

جواب – حکم تا زمان حدوث شرط باید اجرا شود.

سوال ۳۸ – چنانچه فردی از محاکم دیگر در حال تحمل حبس باشد و منتظر پایان حبس بوده تا حبس دادگاه نظامی اجراء شود. آیا مشمول عفو می‌باشد یا خیر؟

جواب – خیر اگر قاعده ماده ۵۱۰ قانون آئین دادرسی کیفری قابل اعمال باشد پس از ادغام احکام عفو باید اعمال گردد و الا حکم در حال اجرا مشمول عفو خواهد بود.

سوال ۳۹- رد مال ناشی از جرم حمل و نگهداری مواد مخدر مشمول بند ۳ از قسمت ج بخشنامه عفو می شود؟ ۱۱ در بندج قسمت ۲ جرایم مربوط به مواد مخدر آمده است. آیا مشمول معاونت در جرایم مواد مخدر می شود؟

جواب- خیر.

سؤال ۴۰- سرقت سلاح مشمول عفو می شود؟

جواب- خیر.

سوال ۴۱-در جرایم مشمول تعدد معنوی مانند ارفق غیرقانونی و اخذ رشوه، جرم اشد (ارففاق غیرقانونی است) مشمول عفو می‌شود؟

جواب- ملاک، مجازات قابل اجرا است.

ضمن تشکر و قدردانی از زحمات بی‌شائبه و جهادی همکاران محترم دستور فرمایید تا پایان هفته جاری نسبت به اعمال عفو دستورالعمل مذکور اقدام و نتیجه را جهت گزارش به محضر ریاست محترم قوه قضاییه به این مرجع اعلام فرمایند.

علی مظفری
معاون قضایی قوه قضاییه