دستورالعمل موارد الزام به توقیف وسایل نقلیه موضوع تصادفات رانندگی و نحوه ترخیص آنها

وزارت دادگستری- وزارت امور اقتصادی و دارایی- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران- سازمان برنامه و بودجه کشور

و فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

در اجرای ماده (۱۷) آیین نامه اجرایی بند «د» ماده (۱۱۳) قانون برنامه پنج‌ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران موضوع تصویب‌نامه شماره ۲۰۸۷۹ت/۶۳۶۰۹هـ مورخ ۱۴۰۴/۲/۱۰ هیئت وزیران، متضمن تهیه و ابلاغ دستورالعملی مشتمل بر تعیین موارد الزام به توقیف وسایل نقلیه موضوع تصادفات رانندگی و نحوه ترخیص آن‌ها در کارگروهی متشکل از معاونت حقوقی رییس‌جمهور (مسئول)، معاونت حقوقی قوه قضاییه، وزارت دادگستری و فراجا اینک متن مصوب کارگروه موضع ماده (۱۷) آیین‌نامه فوق‌الاشاره که با حضور و مشارکت فعال همه دستگاه‌های مذکور تهیه شده است به شرح زیر جهت اجرا ابلاغ می گردد.

دستورالعمل موارد الزام به توقیف وسایل نقلیه موضوع تصادفات رانندگی و نحوه ترخیص آنها

ماده ۱- معانی اصطلاحات و اختصارات مندرج در دستورالعمل به شرح زیر است:

الف- وسیله نقلیه: عبارت است از خودروهای موتوری زمینی غیرریلی و یدک و (کفی (تریلر) متصل به آنها اعم از سبک سنگین و موتورسیکلت

ب- توقیف: عبارت است از جلوگیری از تردد وسیله نقلیه و انتقال آن به توقفگاه یا متوقف نمودن آن با چرخ یا ابزار الکترونیکی

ب- توقفگاه: عبارت است از محل نگهداری وسایل نقلیه توقیفی

ت- مالک: شخصی که دارای اسناد معتبر مالکیت وسیله نقلیه بوده یا نام وی در سامانه راهور ثبت شده است و یا نماینده یا منصرف قانونی است.

ث- فراجا: افسران و درجه داران آموزش دیده فرماندهی کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران موضوع ماده ۲ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی.

ج- تصادف رانندگی: هرگونه حادثه مطابق بند ۴ ماده یک آیین‌نامه اجرایی بند (د) ماده ۱۱۳ قانون برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۳/۰۳/۰۱ که منجر به خسارت بدنی غیرعمدی گردد.

چ- وسیله نقلیه فرسوده: وسیله نقلیه توقیفی که به علت طول عمر یا میزان کارکرد یا در اثر تصادف دچار افت عملکردی و ایمنی شده و امکان رفع عیب و نقص آن وجود ندارد.

ماده ۲- کارشناسان تصادفات رانندگی موظفند در تصادفات موضوع این دستورالعمل از موارد زیر عکس‌برداری و در صورت امکان فیلم تهیه نموده و به کروکی الکترونیک ضمیمه نمایند:

۱) از هر چهار طرف وسیله نقلیه شامل سمت راست، چپ، روبرو و پشت به نحوی که نمای آن به وضوح مشخص باشد.

۲) تمامی قسمتهای آسیب دیده وسیله نقلیه در تصادف جاری.

۳) هرگونه عامل خارجی که در تشخیص کارشناسی موثر است از قبیل خط ترمز، موانع موجود در مسیر یا کنار مسیر، تابلوها و علایم راهنمایی و رانندگی.

تبصره: عکس‌ها و فیلم‌های مربوط به هر تصادف با رعایت قانون مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی مصوب ۱۴۰۱/۰۶/۳۰ صرفا تا زمان دریافت کامل دیه تمام مصدومین ذخیره می‌شوند.

ماده ۳- فراجا صرفا در موارد زیر امکان توقیف خودروی در صحنه تصادف را دارد:

الف- رانندگی در حالت مستی یا استعمال مواد مخدر یا روانگردان

ب- رانندگی بدون گواهینامه رانندگی یا عدم تناسب گواهینامه با نوع وسیله نقلیه.

پ- در صورت مسروقه بودن وسیله نقلیه و نیز موارد وجود دستور توقیف از مقام ذی صلاح قانونی

ت- چنانچه وسیله نقلیه مقصر، فاقد بیمه نامه ث تصادف منجر به فوت شخص ثالث باشد.

ج- در صورتی که اتباع غیرمجاز راننده وسیله نقلیه باشد.

چ- در صورت فرار راننده از صحنه تصادف.

ح- در تصادفات منجر به جرح موضوع ماده (۷۱۵) قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲/۰۲/۰۱ چنانچه مقصر نسبت به نظریه کارشناس تصادفات اعتراض نداشته باشد از توقیف خودداری می‌گردد و چنانچه توقیف انجام شده باشد فوراً رفع توقیف صورت می گیرد.

تبصره ۱- در مواردی که فراجا رأساً نسبت به توقیف وسیله نقلیه حاضر در صحنه تصادف اقدام می نماید، مالک ظرف یک هفته حق اعتراض نسبت به امر توقیف مذکور را نزد مرجع صالح قانونی خواهد داشت.

تبصره ۲- چنانچه با حضور فراجا در صحنه تصادف متواری شدن وسیله نقلیه از صحنه تصادف احراز شد، بایستی فوراً به واحدهای گشت اعلام شود تا خورد و در نزدیکترین محل متوقف و جهت توقیف به پارکینگ انتقال یابد.

تبصره ۳- فراجا در هنگام توقیف مطابق ماده فوق مکلف به رعایت حریم خصوصی اشخاص مطابق اصل بیست و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران میباشد همچنین به استثنای مورد مسروقه بودن خودرو، مکلف به استرداد تمامی محتویات و اموال داخل خودرو توقیفی به راننده یا مالک می‌باشد.

تبصره ۴- در مواردی که رفع توقیف وسیله نقلیه با دستور مقام قضایی انجام می‌شود، فراجا مکلف است بلافاصله پس از توقیف مراتب را از مقام قضایی کسب تکلیف نماید.

ماده ۴- در صورتی که راننده به هر دلیل امکان انتقال و جابجایی وسیله نقلیه را ندارد به منظور مدیریت معابر ترافیکی در محل حادثه و جلوگیری از ایجاد ضرر و زیان به وسیله نقلیه از قبیل سرقت و تخریب وسیله نقلیه به نزدیکترین توقفگاه منتقل می‌شود. در این موارد وسیله نقلیه بدون نیاز به دستور مقام قضایی و یا مراجعه مالک یا متصرف یا فرد مأذون از سوی وی ضمن پرداخت هزینه های پارکینگ و جریمه های موضوع قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب ۱۳۸۹/۱۲/۰۸ وسیله نقلیه تحویل داده می‌شود.

ماده ۵- در انتقال و توقیف وسیله نقلیه رعایت تشریفات مقرر در ماده (۱۳) قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی ضروری است.

تبصره ۱- متصدی حمل و انتقال وسیله نقلیه توقیفی مکلف است وسیله را به متصدی توقفگاه تحویل دهد. متصدی توقفگاه نیز مکلف است بلافاصله صورت مجلس حاوی اطلاعات مندرج در کارت مشخصات وسیله نقلیه وضعیت ظاهری وسیله نقلیه مشخصات مالک شامل ،آدرس شماره تلفن و شماره همراه وی را تنظیم و به امضای خود حمل کننده و مالک رسانده و در سامانه جامع پارکینگ ثبت نماید در مواردی که به هر علت اهم از وقوع مواد (۷۱۴) و (۷۱۵) قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲/۰۲/۰۱ یا دریافت اعتراض توسط فراجا پرونده قضایی تشکیل شده باشد یک نسخه از این صورت مجلس برای درج در پرونده به مرجع قضایی مربوط ارسال میگردد.

تبصره ۲- فراجا مکلف است در مواردی که تصادف منجر به توقیف نمی‌گردد راهنمایی لازم جهت حفظ وضعیت موجود خودرو تا تعیین تکلیف نهایی موضوع را به راننده یا مالک بنماید.

تبصره ۳- متصدیان توقفگاه‌ها موظفند در زمان تحویل یا استرداد وسیله نقلیه حسب مورد وضعیت آن را با صورتجلسه اولیه توقیف یا تحویل به توقفگاه تطبیق داده و هرگونه تغییر در وضعیت یا قطعات و یا بروز آسیب یا خسارت به وسیله نقلیه توقیفی را در سامانه جامع پارکینگ ثبت نمایند و در صورت ورود خسارت در دوره نگهداری خودرو، متصدی توقفگاه با رعایت تبصره ۱ ماده (۱۳) قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب ۱۳۸۹/۱۲/۰۸ مسئول جبران خسارت وارده خواهد بود.

تبصره ۴- در مواردی که منجر به تشکیل پرونده قضایی میگردد رفع توقیف با دستور مقام قضایی و در غیراین‌صورت با احراز رفع مانع یا دلیل توقیف موضوع ماده (۳) این دستورالعمل راسا از سوی فراجا صورت خواهد گرفت.

ماده ۶- هزینه های حمل و نگهداری وسایل نقلیه توقیفی حداکثر برابر تعرفه‌های مصوب هیئت وزیران خواهد بود که به صورت الکترونیک محاسبه و دریافت می‌شود.

ماده ۷- مراجع قضایی و فراجا حسب مورد مکلفند در صورتی که موجبی برای ادامه توقیف وسیله نقلیه نباشد. بلافاصله و حداکثر ظرف سه روز ضمن اعلام به مالک به طرق مقتضی از جمله ارسال پیامک جهت پیگیری برای ترخیص دستور رفع توقیف وسیله نقلیه را صادر نموده و به سامانه جامع پارکینگ اعلام نماید.

تبصره ۱- قبل از صدور دستور رفع توقیف مسئول مربوط مکلف است از توقیف نبودن آن به جهت دیگر اطمینان حاصل نماید.

تبصره ۲- وسیله نقلیه با دریافت رسید تحویل مالک می،گردد چنانچه مالک فاقد گواهینامه رانندگی باشد، تحویل منوط به معرفی فرد واجد صلاحیت رانندگی خواهد بود.

ماده ۸- در خصوص وسایل نقلیه فرسوده که به دلایلی از قبیل تصادف یا سوختگی غیر قابل بازسازی هستند. اطلاع رسانی به مالک از طرق مقتضی از جمله ارسال پیامک صورت خواهد گرفت تا ظرف یک ماه جهت اقدام مقتضی مراجعه نماید و در صورت عدم مراجعه در صورتی که مرجع توقیف فراجا باشد، مراتب را به دادستان عمومی و انقلاب شهرستان و یا رئیس حوزه قضایی بخش جهت اقدام قانونی اعلام می‌دارد و چنانچه مرجع توقیف دادگاه باشد، رأساً در این مورد تعیین تکلیف خواهد نمود.

ماده ۹- چنانچه تصادف منجر به فوت شده باشد، جهت ترخیص وسیله نقلیه، ورثه با ارائه گواهی حصر وراثت می‌تواند جهت رفع توقیف اقدام نمایند و چنانچه تصادف منجر به جرح باشد و فرد در اثر آن محجور شده باشد حسب مورد ولی قهری یا قیم می‌توانند نسبت به درخواست ترخیص اقدام نمایند.

مجید انصاری- معاون حقوقی رئیس‌جمهور