صورتجلسه نشست قضایی: بررسی امکان جرم‌انگاری تتو کردن عبارت «زن -زندگی- آزادی»

پرسش

شخصی در اپلیکیشن اینستاگرام فعالیت داشته و پست‌ و استوری مرتبط با نقش تتو بر روی اعضا بدن گذاشته است؛ ایضاً پست و استوری از یکی از نمونه‌ تتوهای خود با عنوان زن-زندگی- آزادی منتشر نموده و در کپشن عبارت «زن- زندگی- آزادی» را نیز تتو می‌زنم را مرقوم نموده است؛ علی ایحال عنوان یا عناوین مجرمانه را بیان بفرمایید. ایضاً در صورتی‌که نامبرده طی استوری بیان نماید که نمونه کار «زن-زندگی-آزادی» را به صورت رایگان تتو خواهم زد؛ در پاسخ به سوال مطروحه، تغییری ایجاد می‌شود؟

نظر هیئت عالی

در فرض مطروح، با توجه به اصل تفسیر مضیق قوانین کیفری، اصل قانونی بودن جرم و مجازات ، و قاعده فقهی «الحدود تدرأ بالشبهات »، صرف درج عبارت «زن، زندگی، آزادی» در تتو و انتشار آن در فضای مجازی، مادام که بدون قرائن مسلم دال بر قصد تقابل یا تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران باشد، واجد وصف مجرمانه نیست. عبارت مذکور هرچند در برخی مقاطع زمانی به عنوان شعار برخی جریان‌های معارض استفاده شده، اما بدون احراز صریح انگیزه معاندانه یا تحریک‌آمیز و یا انتساب روشن به گروه‌های مخالف، نمی‌توان آن را به تنهایی مشمول ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی دانست، زیرا ماده مزبور ناظر بر فعالیت‌های تبلیغی معین، هدفمند و مؤثر است. از طرف دیگر، تتو کردن این عبارت به صورت رایگان نیز نشانگر تبلیغ شغلی یا هنری تلقی می‌شود مگر اینکه از قرائن موجود انگیزه ضدیت با نظام استنباط شود و قاعده «النّیه مؤثره انما الاعمال بالنیات» نیز مؤید همین تفسیر است. بنابراین، با رعایت اصل تفسیر به نفع متهم، و عدم جواز توسعه مجازات‌ها به دلیل برداشت‌های عمومی، نظر اقلیت مبنی بر عدم تحقق عنوان مجرمانه، منطبق با اصول حقوقی و فقهی است و صحیح‌تر می‌نماید. بدیهی است تشخیص مصداقی موضوع و انگیزه مرتکب، به عهده مقام قضایی رسیدگی کننده با لحاظ قرائن و اوضاع و احوال پرونده است.

نظر اکثریت

جرم است. باید اوضاع و احوال پرونده بررسی شود. درصورتی‌که شخص اعلام نماید که به صورت رایگان تتو خواهم زد؛ قطعا بنابر شرایط تحریک یا تبلیغ علیه نظام وفق مواد ۵۰۰ و ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی می‌باشد اما در خصوص اینکه تتو در ازای عوض و دستمزد کار زده می‌شود، با بررسی ابعاد پرونده و سایر امارات و قرائن ممکن است جرم تحریک یا تبلیغ علیه نظام باشد. لازم به ذکر است که این متن زن زندگی آزادی برند و ترند شده است و در فضای مجازی به شعاری علیه نظام و اقداماتی تبلیغی یا تحریک علیه نظام بدل شده است. به همین جهت جرم است.

نظر اقلیت

جرم نیست. اساسا این جمله زن زندگی ازادی جمله اعتراض گونه‌ای است که معترضین به شرایط کنونی جامعه و معاندین با یکدیگر استفاده می‌کنند و صرف شعار دادن یا تتو روی بدن این جمله جرم نمی‌باشد. البته درصورتی‌که مرد برای زن یا زن برای مرد تتو انجام دهد؛ می‌تواند از مصادیق بزه ماده ۶۳۹ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات قلمداد شود.