آیین‌نامه اجرایی مواد (۳‏) و (۵‏) قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی

آیین‌نامه اجرایی مواد (۳‏) و (۵‏) قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی

مصوب ۱۳۸۹/۰۲/۱۹ با اصلاحات و الحاقات بعدی

ماده ۱‏- در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

‏الف- قانون: قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی– مصوب ۱۳۸۶- و اصلاح بعدی آن- مصوب ۱۳۸۷-.

ب- کارگر ساختمانی: فردی که به نحوی از انحا در رابطه با ایجاد، توسعه، تجدید بنا، تعمیرات اساسی و تخریب ساختمان به طور مستقیم اشتغال دارد و مشمول مقررات خاص از نظر بیمه و بازنشستگی نمی‌باشد.

پ- کارت مهارت فنی: گواهینامه حاوی اطلاعات راجع به مشخصات هویتی، سطح مهارت و تاریخ صدور اعتبار و تمدید که توسط وزارت کار و امور اجتماعی (ساز مان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور) برای کارگران کارهای ساختمانی صادر می‌شود.

ت- بیمه‌شده: کارگر ساختمانی که پس از ثبت نام در یکی از شعب صندوق تأمین اجتماعی با ‏پرداخت حق بیمه مقرر، مشمول این آیین‌نامه قرار می‌گیرد.

ث- صندوق: صندوق تأمین اجتماعی.

ج- وزارت: وزارت کار و امور اجتماعی.

ماده ۲‏- سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور مکلف است با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران همزمان با اجرای این آیین‌نامه، تمهیدات لازم را در خصوص اطلاع رسانی و فراخوان آموزشی به متقاضیان اشتغال در کارهای ساختمانی در ‏مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای یا سایر مراکز آموزشی مورد تأیید صندوق از طریق نشریات، روزنامه‌های کثیرالانتشار و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران فراهم نماید.

تبصره- وزارت مکلف است هزینه‌های مربوط را همه ساله جهت پیش بینی در لوایح بودجه سالانه کشور به مراجع ذی‌ربط پیشنهاد نماید.

ماده ۳‏- سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور مکلف است همزمان با اجرای این آیین‌نامه، تمهیدات لازم را درخصوص آموزش مهارت‌های مورد نیاز بازارکار، بازآموزی و تجدید مهارت کارگر ساختمانی بر اساس شیوه‌نامه اجرایی طرح آموزش کارگران صنعت ساختمان (شماره ۲۲۱۶۲/۲۰۰ ‏مورخ ۱۳۸۷/۶/۲) فراهم و اجرا نموده و پس از آموزش مهارت‌های مورد نیاز، نسبت به صدور کارت مهارت فنی برای آموزش دیدگان طرح مذکور اقدام نماید.

تبصره- شرایط و ترتیب صدور، تمدید و تعلیق کارت مهارت فنی و تعیین سطوح کارگران ساختمانی برای آموزش موضوع این ماده، طبق ضوابط و مقررات مورد عمل سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور از جمله آیین‌نامه صدور پروانه مهارت فنی برای کارگران ماهر، موضوع تصویبنامه شماره ۵۰۳۵۱/ت ۱۷۶۱۳هـ مورخ ۱۳۷۶/۴/۲۴ و شیوه‌نامه موضوع این ماده می‌باشد.

ماده ۴‏- کارگر ساختمانی می تواند پس از اخذ کارت مهارت فنی با ارایه مدارک لازم (کارت ملی، کارت مهارت فنی و شناسنامه) و ثبت نام در یکی از شعب صندوق، تحت پوشش این آیین‌نامه قرار گیرد.

تبصره- سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور مکلف است با برگزاری دوره‌های کوتاه مدت آموزشی، نسبت به تعیین سطح توانمندی کارگران ساده ساختمانی و صدور کارت متناسب با شغل آنان اقدام نماید.

ماده ۵- مراجع صادرکننده پروانه ساختمانی مکلفند به منظور تأمین سهم کارفرمایی حق بیمه کارگر ساختمانی، در مواردی که انجام کارهای ساختمانی مستلزم اخذ پروانه باشد، پس از دریافت رسید پرداخت بیمه به حسابی که صندوق اعلام می‌کند، نسبت به صدور پروانه ساختمانی مربوط اقدام نمایند.

تبصره- مراجع صدور پروانه در صورت احراز هرگونه تخلف در این زمینه علاوه بر آنکه مسؤول جبران خسارت واردشده خواهند بود، با آنان طبق قوانین و مقررات مربوط رفتار خواهد شد.

ماده ۶- حق بیمه قابل پرداخت برای هر واحد ساختمانی مسکونی به شرح زیر محاسبه می‌گردد:

الف- ضریب حق بیمه: عددی که بر مبنای زیربنای هر واحد و ارزش معاملاتی عرصه هر متر مربع ساختمان تعیین می‌شود و مبنای محاسبه نرخ حق بیمه است. ضرایب حق بیمه بر اساس جدول زیر تعیین می‌شوند:

جدول ضرایب حق بیمه واحدهای مسکونی به ازای هر متر مربع زیرینا

‏ب- نرخ حق بیمه سهم کارفرما: مبلغ حق بیمه پرداختی به ازای هر مترمربع ساختمان که برابر حاصل ضرب ضریب حق بیمه در حداقل دستمزد ماهیانه مصوب شورای عالی کار در سال صدور پروانه می‌باشد.

پ- میزان حق بیمه سهم کارفرما: مبلغ قابل پرداخت به ازای هر پروانه ساختمانی که از حاصل ضرب نرخ حق بیمه در متراژ زیربنای مندرج در پروانه به دست می‌آید.

‏ت- میزان حق بیمه سهم کارگر ساختمانی: حق بیمه کارگر ساختمانی در زمان اشتغال معادل هفت درصد دستمزد ماهانه‌ای خواهد بود که طبق ماده (۳۵‏) قانون تأمین اجتماعی– مصوب ۱۳۵۴- ‏و اصلاحات بعدی آن تعیین و همه ماهه رأساً توسط بیمه‌شده به صندوق بیمه گر پرداخت می‌شود.

تبصره ۱- در مناطق فاقد ارزش معاملاتی، حق بیمه قابل پرداخت براساس نرخ سایر مناطق مشابه که قیمت روز آنها معادل هم می‌باشد، محاسبه خواهد شد.

تبصره ۲‏- حق بیمه سهم کارفرمایی واحدهای ساختمانی که در قالب طرح‌های مسکن مهر احداث می‌شوند مطابق توافقنامه وزارتخانه‌های رفاه و تأمین اجتماعی و مسکن و شهرسازی دریافت خواهد شد. در هر حال حق بیمه دریافت شده بابت هر متر مربع زیر بنا از حداکثر ارقام محاسبه شده بر اساس ضرایب جدول مذکور کمتر خواهد بود.

تبصره ۳‏- واحدهایی که در مناطق روستایی و کمتر توسعه یافته براساس مصوبات دولت احداث می‌شوند، از پرداخت پنجاه درصد حق بیمه محاسبه شده معاف می‌باشند.

تبصره ۴- در صورت بروز حوادث غیرمترقبه از قبیل زلزله و سیل، میزان حق بیمه با تأیید وزارت مسکن و شهرسازی و با تعیین محدوده جغرافیایی و زمانی، معادل بیست درصد مبالغ مذکور خواهد ‏بود‏.

تبصره ۵- وزارت رفاه ‏و تأمین اجتماعی مکلف است با هماهنگی وزارتخانه‌های اموراقتصادی و د‏ارایی و مسکن و شهرسازی با توجه به تغییرات در ارزش معاملاتی عرصه املاک، اصلاح جدول موضوع این ماده ‏را برای تصویب به هیأت وزیران ارایه نماید.

ماده ۷‏- برای تعیین مبلغ حق بیمه برای هر پروانه کسرده هزار ریال معادل ده هزار ریال محاسبه می‌گردد.

ماده ۸‏- در صورتی که حوادث ناشی از کار منجر به مصدومیت، فوت یا ازکارافتادگی کارگر ساختمانی شود، ولی متقاضی با وجود الزام به گرفتن پروانه نسبت به اخذ آن اقدام ننموده باشد، صندوق علاوه بر حق بیمه موضوع این آیین‌نامه، جریمه‌ای به طور مقطوع معادل بیست و پنج درصد اصل حق بیمه محاسبه و از مالک ساختمان وصول خواهد نمود، ولی همواره کارگر حادثه دیده که مشمول این آیین‌نامه قرار گرفته از تمامی تعهدات مندرج در قانون بهره‌مند خواهد شد.

ماده ۹‏- در مواردی که نسبت به احداث ساختمان براساس پروانه صادر شده درموعد مقرر اقدام نشده باشد و متقاضی درخواست تمدید یا تجدید پروانه نماید، باید مابه التفاوت ناشی از مبنای محاسبه حداقل دستمزد پرداختی با حداقل دستمزد زمان تمدید یا تجدید پروانه را طبق مقررات این آیین‌نامه به حساب صندوق واریز نماید.

ماده ۱۰- هرگونه افزایش بنا شامل طبقات یا متراژ ساختمانی احداثی اعم از اینکه قبلاً مجوز لازم در این زمینه کسب شده یا نشده باشد، تابع مفاد این آیین‌نامه خواهد بود و مراجع ذی‌ربط مکلفند پیش از صدور برگه پایان کار ساختمان، نسبت به اخذ مفاصاحساب از صندوق در این خصوص اقدام نمایند.

ماده ۱۱‏- مبالغی که در زمان صدور پروانه طبق مقررات این آیین‌نامه پرداخت می‌شود، در محاسبه حق بیمه کارگران پیمانکار موضوع بند (۲‏) ماده (۲) قانون محسوب خواهد شد.

ماده ۱۲- به منظور ساماندهی کارگران ساختمانی و همچنین دسترسی متقاضیان استفاده از خدمات آنان، وزارت از طریق شهرداری‌های کشور نسبت به ایجاد مراکز استقرار موقت آنان، در مکان‌های مناسب اقدام نماید.

ماده ۱۳‏- شناسایی کارگر ساختمانی منوط به ارایه کارت مهارت فنی بوده و این افراد در طول دوره اعتبار این کارت و دارا بودن کد ملی، رأساً با مراجعه و ثبت نام در یکی از شعب صندوق و پرداخت حق بیمه سهم بیمه شده (موضوع بند «ت» ماده (۶))، مشمول مفاد قانون و مقررات این آیین‌نامه قرار می‌گیرند و شعبه ذی‌ربط موظف است با رعایت ماده (۴‏) و اخذ مدارک یاد شده نسبت به بیمه نمودن آنان اقدام نماید.

تبصره ۱- کارگر ساختمانی تا زمان تحت پوشش قرار گرفتن به موجب این آیین‌نامه از حیث خدمات مشمول قانون بیمه اجباری کارگران ساختمانی- مصوب ۱۳۵۲‏- و اصلاحات بعدی آن بوده و درصورت احراز شرایط از مزایای این آیین‌نامه برخوردار می‌شود.

تبصره ۲‏- احتساب سابقه بیمه پردازی برای ایامی خواهد بود که کارگر ساختمانی بیمه‌شده بابت آن ایام حق بیمه پرداخت نموده است.

ماده ۱۴- معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور مکلف است کسری اعتبار مربوط به حق بیمه سهم کارفرمایی کارگران ساختمانی مشمول این آیین‌نامه را همه ساله مطابق اعلام صندوق بر اساس تعداد مشمولین و حق بیمه‌های دریافتی موضوع ماده (۵‏) قانون، پیش‌بینی و در لوایح بودجه سالانه کشور منظور نماید.

این تصمیم نامه در تاریخ ۱۳۸۹/۲/۲۵به تأیید مقام محترم ریاست جمهوری رسیده است.

 محمدرضا رحیمی – معاون اول رییس جمهور

از قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی

ماده ۳. وزارت کار و امور اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای‌) موظف است نسبت به فراخوان و آموزش کارگران شاغل در کارهای ساختمانی اقدام و کارت مهارت فنی برای آنها صادر نماید.

تبصره ۱. زمانبندی‌، شرایط و ترتیب صدور، تمدید، تعلیق و کارت مهارت فنی و نحوه شناسایی کارگران شاغل در کارگاه‌های ساختمانی موضوع این ماده و اشتغال آنها در طول دوره اعتبار کارت‌، طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که مشترکاً توسط وزارتخانه‌های رفاه و تأمین اجتماعی‌، کار و امور اجتماعی‌، مسکن و شهرسازی و کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

تبصره ۲. کارگران شاغل دارای کارت مهارت فنی معتبر از تاریخ نام‌نویسی در سازمان تأمین اجتماعی مبتنی بر کد ملی مشمول مقررات این قانون هستند و از تعهدات آن بهره‌مند خواهند شد.

ماده ۵.

الف- سازمان تأمین اجتماعی مکلف است با دریافت هفت درصد (۷%) حق بیمه سهم بیمه شده از مأخذ کسر حق بیمه از کارگران دارای پروانه مهارت فنی شاغل مستقیم به عنوان سهم کارگر و معادل بیست و پنج درصد (۲۵%) مجموع عوارض صدور پروانه ایجاد یا ،توسعه احداث و یا افزایش تراکم ساختمان تخریب و نوسازی بنا و تعمیرات اساسی علاوه بر عوارض پرداختی) به عنوان سهم مالک این کارگران را بیمه نماید. در صورت عدم تأمین منابع لازم جهت گسترش پوشش بیمه ای کارگران با تصویب هیأت وزیران افزایش مجموع عوارض تا معادل سی درصد (۳۰%) و به صورت سالانه حداکثر در سقف معادل دو و نیم درصد (۲/۵%) بلامانع است.

تبصره ۱– برای ساخت و ساز در داخل محدوده روستاها، با مجوز دهیاری‌ها، معادل ده درصد (۱۰%) مجموع عوارض صدور پروانه به عنوان سهم . مالک خواهد بود.

تبصره ۲- برای ساخت و ساز در خارج از محدوده روستاها (محدوده عمل بخشداریها و در داخل مجتمع‌ها و شهرک‌های کشاورزی، نواحی و شهرک‌های صنعتی و مناطق نمونه گردشگری با مجوز سازمان متولی حسب مورد مطابق نزدیکترین روستا یا شهر (هر کدام نزدیکتر باشد) عمل می‌گردد.

تبصره ۳- ساخت و ساز مساجد حسینیه‌ها خانه‌های عالم و ابنیه مربوط به ارتقای سرانه خدمات عمومی، آموزشی، بهداشتی درمانی، ورزشی و فرهنگی که حق بهره‌برداری دائم آن مطابق آیین‌نامه اجرایی که ظرف شش ماه به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید در اختیار دستگاه‌های متولی ارائه خدمات عمومی قرار می‌گیرد، از پرداخت حق بیمه موضوع این قانون معاف است.

تبصره ۴- افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور و سایر افراد ناتوان از پرداخت عوارض مذکور از پرداخت آن معاف هستند. آیین نامه اجرایی این تبصره که شامل نحوه تشخیص افراد موضوع این تبصره براساس سطح درآمد و دارایی آنها است توسط وزارت کشور با همکاری وزارتخانه‌های تعاون کار و رفاه اجتماعی و امور اقتصادی و دارایی و کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور تدوین میشود و حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این بند به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.

تبصره ۵- طرح (پروژه)های ملی حمایتی ساخت مسکن، معرفی شده توسط وزارت راه و شهرسازی به منظور تأمین مسکن متقاضیان واجد شرایط در تمامی مناطق شهری کشور مشمول پرداخت حق بیمه پانزده درصد (۱۵%) مجموع عوارض صدور پروانه می‌باشند.

تبصره ۶- سازمان تأمین اجتماعی مکلف است با هماهنگی وزارتخانه‌های تعاون، کار و رفاه اجتماعی کشور و راه و شهرسازی از محل منابع حق بیمه سهم کارفرمایی با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و همچنین بهره‌مندی از سامانه رفاه ایرانیان و سایر سامانه های مرتبط نسبت به شناسایی دقیق کارگران شاغل در امر ساختمان در دوره اشتغال اقدام نماید.

ب ـ صدور پروانه ساختمانی و یا اجازه ساخت ‌و ساز توسط مراجع ذی­ربط از جمله شهرداری‌ها، سازمان­های مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی، سازمان­های مناطق ویژه اقتصادی، شرکت‌های شهرک‌های صنفی و صنعتی، بخشداری‌ها و دهیاری‌ها منوط به ارائه گواهی واریز حق‌بیمه به حساب تعیین­‌شده و یا اعلام تقسیط آن توسط سازمان تأمین اجتماعی خواهد بود. سازمان تأمین اجتماعی موظف است با توجه به واریزی حق بیمه و یا ترتیب پرداخت آن، نسبت به ارائه گواهی واریز وجه به مرجع مربوط اقدام نماید. صدور پایان­کار اعم از اینکه حق بیمه به‌­صورت یکجا واریز شده باشد و یا اینکه تقسیط گردد، منوط به ارائه مفاصاحساب از سوی سازمان تأمین اجتماعی می­‌باشد.

ج – سازمان تأمین اجتماعی مکلف است ضمن ایجاد حساب واحد برای کلیه عملیات مالی موضوع این قانون وجوه حاصل از درآمدهای تحقق یافته و سرمایه گذاری انجام شده و سود حاصل از سرمایه گذاری را صرفاً برای بیمه نمودن کارگران ساختمانی مصرف نموده و گزارش عملکرد درآمد و هزینه و خسارت پرداختی افراد تحت شمول را به تفکیک هر سه ماه یکبار به کمیسیون‌های اجتماعی و عمران مجلس شورای اسلامی ارائه کند.

د ـ در صورت درخواست متقاضی دریافت پروانه، سازمان تأمین اجتماعی مکلف است حق بیمه سهم کارفرما را در زمان صدور پروانه ساختمانی حداکثر تا مدت سه­ سال و بدون دریافت سود، تقسیط نماید.

هـ ـ درصورت صدور رأی ابقای اضافه‌­بنا برای ساختمان‌های دارای تخلف در کمیسیون‌های ماده (۹۹) و ماده (۱۰۰) قانون شهرداری، مؤدی موظف است بر اساس ضوابط مندرج در صدر این ماده نسبت به پرداخت حق بیمه اضافه­‌بنا اقدام و مفاصاحساب أخذ نماید.

و ـ استفاده دارندگان موافقت اصولی، پروانه کسب، کارت بازرگانی و کارگران شاغل در کارگاه های صنفی، صنعتی و موارد مشابه غیرمرتبط از خدمات بیمه‌ای موضوع این قانون، ممنوع است. در صورتی که توسط سازمان تأمین اجتماعی احراز شود فرد بیمه­‌شده در شغل ساختمانی تعریف ­شده اشتغال نداشته است، متقاضی مکلف است ظرف یک­ماه نسبت به پرداخت بیست ­درصد (۲۰%) سهم کارفرمایی برای مدت مربوط اقدام نماید، در غیر این صورت سوابق بیمه­‌ای متخلف، متناسب با مدت عدم اشتغال حذف می­ گردد. سازمان تأمین اجتماعی مکلف است با بکارگیری روش های متنوع و حتی­‌الامکان به صورت مستقیم، بر پوشش بیمه­‌ای کارگران ساختمانی نظارت داشته­ باشد.

ز – در مورد آن دسته از کارهای ساختمانی موضوع بند (۲) ماده (۲) این قانون، پرداختی سهم سازمان تأمین اجتماعی بابت صدور پروانه ساختمانی در محاسبه حق بیمه سهم کارفرمایی کارگران ساختمانی پیمانکار لحاظ میشود. سازمان تأمین اجتماعی مکلف است حق بیمه سهم کارفرمایی را در فهرست حقوق و مزد ماهانه کارگران ساختمانی شاغل تا سقف مبلغ مذکور منظور نموده و مفاصاحساب مربوط را مطابق مواد (۳۸) و (۵۲) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۲۴۶۵/۵/۴ صادر کند.

ح – سازمان تأمین اجتماعی مکلف است حداکثر سه ماه پس از لازم الاجرا شدن این بند معادل و متناسب با درآمدهای این ،قانون کارگران ساختمانی متقاضی را پس از بررسی مدارک و احراز اشتغال به عنوان کارگر ساختمانی تحت پوشش بیمه‌ای قرار دهد.

ط ـ آیین­‌نامه اجرایی «نحوه شناسایی کارگران شاغل در کارگاه‌های ساختمانی کشور» ظرف سه­ ماه از تاریخ لازم­ الاجرا­ شدن این قانون توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری وزارتخانه­‌های کشور و راه و شهرسازی به نحوی تهیه و به تصویب هیأت وزیران می­ رسد که صدور و تمدید کارت مهارت و ادامه اشتغال در بخش کارگری ساختمان به­‌صورت دوره­ای قابل راستی­‌آزمایی بوده و صرفاً کارگران ساختمانی امکان استفاده از این قانون را داشته­ باشند.