مسئله مندی حق بر سلامت جسمانی زندانیان

مسئله مندی حق بر سلامت جسمانی زندانیان؛ تحلیل انتقادی گفتمان مقام های عدالت کیفری ایران

✍🏻 مهدی غلامپور*

محرومیت افراد از آزادی به حکم قانون، برانگیزنده این تعهد برای دولت ­ها است که سلامت جسمانی آنان را با فراهم آوردن امکانات و مراقبت­ های پزشکیِ هم­تراز با استانداردهای پذیرفته ­شده درمانی برای دیگر افراد جامعه، تضمین کنند. این حقِ زندانیان در اسناد متعدد بین­ المللی مورد تأیید قرار گرفته است و امروزه در همه نظام­ های داخلی نیز دست­کم در سطح قانونگذاری مورد پذیرش قرار گرفته است.

مقاله حاضرتلاش می ­کند تا ضمن مقایسه تطبیقی قوانین و مقررات نظام عدالت کیفری ایران با اسناد بین­ المللی در خصوص حق برسلامت جسمانی زندانیان، گفتمان مقام­ های عدالت کیفری ایران را نیز در خصوص ۸ مورد از پرونده‌هایی که حسب اظهارنظرهای رسمی، عامل بیماری موجبِ مرگ افرادی در زندان بوده است، مورد تحلیل انتقادی قرار داده و به این پرسش پاسخ دهد که پدیده مرگ در زندان آن­گاه که در نتیجه بیماری زندانیان رخ می ­دهد، تا چه میزان به عنوان یک «مسئله» برای مقام ­های نظام عدالت کیفری ایران مطرح بوده است. به‏رغم شناسایی حق بر سلامت و مراقبت ­های پزشکی محکومان به حبس در نظام عدالت کیفری ایران، بررسی اسناد و گزارش­ های رسمی از پرونده­ های مربوط به این حق زندانیان نشان می­ دهد که دسترسی افراد بازداشت­ شده یا زندانی به مراقبت‌های پزشکی در عمل کمتر از میزان پذیرفته‌شده در آیین ­نامه­ ها و قوانین مرتبط است.

علاوه بر این، تحلیل گفتمان مقام­ های رسمی حکایت از این موضوع دارد که در نگاه آنان به خطر افتادن حق بر سلامت جسمانی زندانیان، مسئولیتی برای مدیران و کارکنان زندان در پی ندارد.

🔗 برای دریافت فایل پی‌دی‌اف مقاله اینجا کلیک کنید

* دانش آموخته دکترای حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه تربیت مدرس

** زندانیان متوفی که این مقاله به آنها پرداخته است عبارتند از: محمود طالبی؛ طالب بسطامی؛ علی پولادی؛ عبدالرحمن نارویی؛ وحید صیادنصیری؛ سامان نیک‌نفس؛ بکتاش آبتین و مهرداد طالبی.

منبع: نشریه علمی و پژوهشی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران؛ دوره ۵۲، شماره ۱، شهریور ۱۴۰۱