گفت‌وگو با زهرا عسگرالیگودرزی؛ رتبه ۵ آزمون دکتری فقه و حقوق سال ۱۴۰۳
پایگاه خبری اختبار- زهرا عسگرالیگودرزی متولد ۱۳۶۷ و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد فقه و حقوق دانشگاه تهران است که در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ موفق به کسب رتبه ۵ رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی شده است.
در ادامه مشروح گفت و گوی اختبار با زهرا عسگرالیگودرزی در خصوص منابع آزمون، زمان‌بندی، نحوه مطالعه و… را خواهید خواند:
لطفا خودتان را معرفی کنید و مختصری درباره پیشینه تحصیلی و شغلی‌تان بفرمایید.
زهرا عسگرالیگودرزی هستم متولد ۱۳۶۷، دیپلم ریاضی را با معدل ۱۹/۲۳ اخذ کردم و به علت علاقه به دروس دینی مقطع لیسانس (سطح۲) را در جامعه الزهرا(س) قم گذراندم و به پیشنهاد اساتیدم در آزمون سراسری کارشناسی ارشد شرکت کردم و توانستم رتبه یک را کسب کرده و در دانشگاه تهران رشته فقه و حقوق ادامه تحصیل بدهم، این مقطع تحصیلی را با معدل الف به پایان رسانده و با درجه عالی و نمره ۱۹/۷۵ پایان نامه ام را دفاع کردم.
انگیزه‌تان از تحصیل در مقطع دکتری چیست؟ چرا به کارشناسی‌ارشد بسنده نکردید؟
به علت فعالیت در گروه های جهادی و احصاء نیاز رسانه ای جامعه، در این زمینه وارد شدم و حدود ۸ سال به عنوان تهیه کننده و کارگردان، اقدام به تولید محتوای رسانه ای با موضوعات مختلف دینی، اجتماعی، سیاسی، خانوادگی در عرصه ملی و بین المللی ویژه شبکه های اجتماعی و تلویزیون نمودم.
در این بین با تشکیل گروهی از نخبگان علمی و فرهنگی از قاره های امریکا، اروپا و آسیا در راستای اجرای پژوهش های علمی در موضوعات مرتبط با زن و خانواده بمنظور تولید محتوای رسانه ای به این نتیجه رسیدم که باید به صورتی جدی در زمینه بررسی های حقوقی این موضوعات ورود کرد تا بتوان بصورت تخصصی خلاء های موجود را بررسی و در جهت رفع آنها اقداماتی را انجام داد. بمنظور افزایش دانش خود برای بررسی عمیق تر موضوعات مرتبط با زن و خانواده و همچنین بررسی آرای اسلامی در این موضوع نیاز به تسلط بر منابع فقهی اسلام را داشتم که بدین جهت تصمیم به تحصیل در سطح ۳ حوزه علمیه گرفتم.
همچنین متوجه شدم برای داشتن فعالیت حقوقی منسجم با هدف حل مساله نیازمند آن است که بعنوان وکیل شناخته شوم، از این جهت در آزمون وکالت شرکت کردم و خوشبختانه سال ۱۴۰۲ در آزمون وکالت و کانون وکلای خراسان پذیرش شدم.
از طرفی بمنظور تعمیق دانش علمی خود در زمینه حقوق و تطبیق آن با علوم دینی در آزمون سراسری دکتری رشته فقه و حقوق نیز شرکت کردم و با عنایت الهی و امام رضا (ع) در کنار تلاش های علمی خود توانستم رتبه ۵ را کسب نمایم.
از چه زمان و در چه شرایطی مطالعه را شروع کردید؟
به علت مشغله کاری از آذرماه توانستم برنامه ام را منسجم کنم و بصورت جدی شروع به مطالعه نمایم. البته بعنوان یک خانم وظایف دیگری هم داشتم از جمله مدیریت منزل، امورات تحصیلی فرزندم و.. اما با همکاری بسیار خوب همسرم این مرحله را توانستم به بهترین شکل ممکن مدیریت کنم.
منابع و شیوه مطالعه‌تان به چه شکل بود؟
رشته فقه و حقوق بعلت ماهیت مسئله محوری که دارد، رشته تقریبا مشکلی هست چون مانند ریاضی قواعد و فرمول ها را یاد می گیری و دست طراح سوال برای آزمون بسیار باز هست و این مسئله در آزمون های حقوقی که عمدتا مسئله محور هست خودش را بخوبی نشان می دهد.
البته همانطور که می دانید در آزمون دکتری تکیه بر نظرات فقها و علماء است که به نوبه خودش نیاز به دقت نظر زیادی دارد به همراه تحلیل و فراگیری مبانی نظرات مختلف علماء.
ابتدا برای آشنایی با نحوه طرح سوالات، قبل از شروع به مطالعه، سوالات آزمون سال های گذشته را مرور کردم تا با سلیقه طراحان سوال بیشتر آشنا بشوم و یک الگوی مناسب پیدا کنم برای مطالعه هر درس چون قطعا هر درس شیوه مطالعه خاص خودش را دارد.
اصول فقه:
سوالات از اصول فقه بود و بخش اصول عملیه رسائل، لذا برای تسلط بر مطالب و آشنایی با مبانی نظرات علمی بخصوص علامه مظفر شرح ۴ جلدی علی محمدی را انتخاب کردم و برای درس رسائل نیز از جزوه ای که در اختیار داشتم استفاده کردم همچنین از توضیحات کتاب علی محمدی بهره مند شدم.
شیوه‌مطالعه:
ابتدا هر بخش را بصورت روزنامه وار مطالعه کردم سپس مرور کردم تا مطمئن بشوم اصل مطالب را متوجه شدم، در این دور اصلا دنبال تثبیت مطالب نبودم فقط تلاش می کردم هر مبحث را درست متوجه بشوم.
در دور بعد مطالعاتی خود شروع کردم به نوشتن برداشت های شخصی از مباحث، چون گاهی در بعضی مباحث بعلت توضیحات طولانی از نکات دقیق و تستی غافل می شدم اما این سبک نگارش کمک زیادی بمن میکرد و دقتم را افزایش می داد.
در دور سوم مطالعه، مطالب تقریبا برایم جا افتاده بود، لذا همزمان با مطالعه کتاب، دست نوشته های خودم را هم بصورت روزنامه وار نگاه میکردم تا متوجه اشتباهات ادراکی خود از مباحث بشوم. همچنین در این دور سعی میکردم مطالب را در ذهنم تثبیت کنم و برای تثبیت نهائی مطالب و احصاء تفاوت نظرات و مبانی از کتاب دو‌جلدی استاد علی ناصری راد بهره بردم که بسیار روان و مختصر مطالب را دسته بندی کرده بودند و حق مطلب هم ادا شده بود.
فقه:
منبع روضه البهیه شهید ثانی بود، اما برخی از ابواب مثل متاجر، اجاره، دین، وکالت را از کتاب النضید استفاده کردم چون نکات بسیار دقیقی را مطرح نموده است و از طرفی باید به این موضوع دقت نمود که درک درست برخی ابواب مثل متاجر کمک زیادی در فهم دیگر ابواب می نماید، البته باید عرض کنم برای سایر ابواب از ترجمه و شرح دکتر مسجدسرایی و عباس زراعت استفاده کردم.
شیوه مطالعه:
درس لمعه ماهیتا قاعده مند است به همراه مطالب حفظی. برای مثال شما اگر قاعده ودیعه را یاد نگیرید قطعا در فهم مطالب حفظی اش هم دچار مشکل می شوید چون مطالب اصلی و فروعات بسیار زیادی و پر حجمی دارد و برای طراحان سوال طرح سوال از این مباحث بسیار جذاب می باشد و از طرفی سپردن این همه مطلب حفظی به ذهن کار سختی خواهد بود.لذا سعی کردم از همان دور اول شروع کنم به نوشتن قاعده هر باب و متن عربی روضه البهیه را هم خیلی دقیق خواندم چون در سوالات دیده بودم که حتی مثبت یا منفی بودن افعال در متن عربی هم مورد توجه طراح قرار گرفته است.
دراین بین برخی صفحات را که احساس می کردم مقداری دریافت مطلب از آنها سخت هست را یادداشت کردم برای مرور نهائی و از طرفی متون عربی سوال خیز را هم بصورت کوتاه یادداشت می کردم (به همراه شماره صفحه و کتاب شرح جهت عدم فراموشی و مراجعه به مطلب)
در دور بعد از متن عربی فقط موارد یادداشت شده را مطالعه کردم و نظرات شهیدین را بصورت مجزا از ترجمه جدا می کردم و یادداشت می کردم البته با دو رنگ متفاوت چون حجم زیادی از سوالات آزمون را این قسمت تشکیل می دهد و در دور سوم فقط مطالبی را که یادداشت کرده بودم، برای تثبیت مرور کردم.
عربی:
دایره سوالات این درس بسیار وسیع است و تقریبا نصف سوالات ترجمه است که محدوده مشخصی نخواهد داشت و فقط به توانمندی فرد بستگی دارد و می شود گفت کار یک مطالعه ساده نیست چون ترجمه صرفا آموختنی نیست و نیاز زیادی به تجربه هم دارد. بابت همین با بررسی که قبل از آغاز مطالعه ام داشتم تصمیم گرفتم در جلسه آزمون بخش ترجمه را سفید بگذارم.
برای بخش صرف و نحو هم کتاب مبادی العربیه را مطالعه کردم با کتاب صرف متوسطه حمید محمدی و دو کتاب علم صرف و نکات نحوی در تجزیه و ترکیب داود فائزی نسب.
شیوه مطالعه:
ابتدا هر بخش را مطالعه میکردم و سپس تمرین های مربوط به مبحث رو حل میکردم.
در دور دوم و سوم مطالب را مرور می کردم که نکات دقیق مباحث را فراموش نکنم اما بعلت دایره وسیع علم صرف و نحو، عملا خلاصه نویسی در این درس کارایی چندانی نداشت، لذا فقط حل نمونه سوالات می تواند به داوطلب تجربه کافی را برای پاسخ به سوالات بدهد و در طی این آزمون های خانگی میتوان اشکالات را متوجه شد و برای رفع آنها برنامه ریزی مرور و تمرین بیشتری را انجام داد.
استعداد تحصیلی:
این درس هم دامنه وسیعی جهت طرح سوال دارد. من برای این بخش از آزمون از کتاب امیر عرفانیان استفاده کردم اما بعلت کمبود وقتی که در آزمون اصلی داشتم تمرکزم را روی دروس تخصصی گذاشتم.
اما در جلسه آزمون بعلت سرمای بیش از اندازه محیط و عدم مدیریت درست مسئولین، مجبور به استفاده از دستکش شدم و متاسفانه دفترچه آزمون را نتوانستم درست ورق بزنم و در وارد کردن پاسخ ها به پاسخنامه دچار اشتباه جبران ناپذیری شدم و برخی کلید ها را جابه جا زدم و درصد بسیار بدی را کسب کردم.
برنامه مطالعه‌تان به چه ترتیبی بود؟ فکر میکنید چه نکات منفی و مثبتی در این برنامه‌ریزی وجود داشت؟
در این مدت سه ماه مطالعاتی سعی کردم یک فضای مناسب را در منزل برای مطالعه خودم فراهم کنم چون هر فردی خصوصیات و نیاز های خاصی را برای مطالعه دارد. از طرفی بنده در مرحله اول یک همسر هستم و بعد یک مادر لذا تمام تلاشم این بود که حقی از عزیزانم ضایع نشود لذا از کوتاه ترین اوقات فراغت خودم هم بهترین استفاده را می کردم.
مثلا زمان بردن بچم به مدرسه رئوس مطالب را مرور می کردم، هنگام آشپزی سرتیتر مطالبی را که یادداشت کرده بودم نگاه می کردم، کلا سعی می کزدم ذهنم سرد نشود و مطالب را فراموش نکنم…به طبع مهمانی، گردش، خرید و…را هم بسیار محدود کردم.
سطح سؤالات آزمون امسال را چطور ارزیابی میکنید؟
سوالات امسال در همه دروس تقریبا مثل سه سال گذشته بود، دقیق و برخی تحلیلی. اما بنظرم سطح سوالات فقه راحت تر بود.
برای ادامه تحصیل کدام دانشگاه را انتخاب میکنید؟
قطعا دانشگاه های تراز ، دانشگاه فردوسی مشهد با دانشگاه تهران
رزومه‌تان برای مرحله مصاحبه چطور است؟
یک مقاله چاپ شده دارم و دو مقاله که بتازگی کار نگارش آنها به اتمام رسیده و پیگیر چاپ هستم به همراه دو کتاب که یکی از آنها به پنج زبان ترجمه شده.
بالغ بر ۱۰ طرح پژوهشی، علمی، فرهنگی
پژوهش در حیطه موضوعات مختلف سیاسی، اجتماعی، خانوادگی که حاصل این پژوهش ها تولید ۱۰۰ ساعت مستند، ۳۰۰ دقیقه مستند موشن گرافیک، ۱۷۰۰ دقیقه کلیپ استودیی بوده است.
توصیه‌تان به داوطلبان آزمون های حقوقی چیست؟
دوری گزیدن از موسسات آموزشی که ادعاهای پر زرق و برق دارند و تکیه بر منابع آموزشی اصیل. خلاصه اگر بخواهم عرض کنم، تدبر، تعقل، تلاش و توکل.
و حرف آخر؟
در مورد آزمون باید بگویم که داشتن برنامه ریزی درسی دقیق، تلاش بی وقفه بدون خستگی در مسیر مطالعه را باید همراه کرد با مطالعه منابع آموزشی معتبر و بروز همراه با خودآزمایی های مستمر برای پیداکردن نقاط ضعف در دروس و مباحث مختلف را می توان بعنوان راز موفقیت در آزمون دانست.
در پایان عرض می کنم بنده معتقدم امروز باید پژوهش ها مسئله محور باشد و به خروجی مناسب منتهی شود تا مشکلات جامعه به نحو صحیح و اساسی حل شود و چشم انداز باید جامعه جهانی مهدوی باشد.
فقه ما پویاست و باید این پویایی در عرصه های مختلف دارای خروجی درست و مناسب با نیازهای اقشار مختلف ایران و جهان را داشته باشد و قطعا دانشجویان و طلاب رشته های فقه، حقوق، میتوانند در این مسیر گام بسیار موثری را بردارند تا سرانجام پژوهش ها و تلاش های علمی شان در قالب یک محصول مورد نیاز قابل عرضه به مردم باشد(چه مخاطبین عام و چه خاص ) زیرا نوشته و تولیدی که کارکرد اجتماعی و قابل لمسی نداشته باشد بنظر بنده ارژش علمی نخواهد داشت.
همچنین باید یادآور شوم بسیاری از معضلات و مشکلات ما در زمینه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ریشه های حقوقی دارند و حقوق دانان متعهد می توانند با کنکاش در منابع حقوقی اسلامی، ملی و بین المللی راه حل های کارآمدی را بمنظور برون رفت از مشکلات ارائه نمایند و در مجامع بین المللی نیز با زبان حقوق از کیان این مردم و نظام اسلامی دفاع نمایند.
در پایان عرض میکنم که علم نور است و خداوند آنرا در برخی انسان ها (نخبگان علمی) به امانت نهاده است تا بتوانند از این طریق مشکلات در جامعه را حل و افراد جامعه را به مسیر درست و انسانی هدایت کنند البته با مدد الهی و کمک اهل بیت علیهم السلام.
مگه زبان انگلیسی در پذیرش دکتری مهم نیست؟